Αποστολέας Θέμα: Μισέλ Φουκό, ο φιλόσοφος – δημοσιογράφος....  (Αναγνώστηκε 5015 φορές)

Ορφέας

  • Διαχειριστής
  • ******
  • Μηνύματα: 1.717
  • Karma: 0
    • Προφίλ
Μισέλ Φουκό, ο φιλόσοφος – δημοσιογράφος....
« στις: Δεκεμβρίου 15, 2010, 13:27:24 »
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_107375_21/11/2004_124012
Hμερομηνία δημοσίευσης: 21-11-04
Φουκό, ο φιλόσοφος – δημοσιογράφος
Eίκοσι χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τον θάνατο του Γάλλου διανοητή που άλλαξε την ιστορία των ιδεών
Της Μαριαννας Τολια

    ΟAλμπερτ Αϊνστάιν είχε πει κάποτε ότι ο κοινός νους είναι το σύνολο των προκαταλήψεων που έχει ο άνθρωπος στα 18 του. Ο Μισέλ Φουκό είναι ο φιλόσοφος που απηύθυνε μια ριζική πρόκληση στην αυταρέσκεια του κοινού νου. Ο Αϊνστάιν άλλαξε την αντίληψή μας για τον απόλυτο χώρο και χρόνο, δείχνοντας ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για σχέσεις. Ο Φουκό μετέβαλε την ιστορία των ιδεών, αντικαθιστώντας το αντικείμενο μελέτης της, τις ιδέες, με μια σχέση επίσης: τη σχέση γνώσης και εξουσίας.

    Το Παρίσι και οι πολιτιστικοί οργανισμοί του, η Γαλλία και τα έντυπά της τιμούν φέτος τα 20 χρόνια από τον θάνατο του ανατρεπτικού φιλοσόφου τους. Παρά την κριτική που έχουν κατά καιρούς δεχτεί τα γραπτά του Φουκό, η ανάδειξή τους σε πανίσχυρο ερέθισμα για νέα κύματα ιστοριογραφικών δημοσιεύσεων, η γόνιμη επιρροή τους στο σύνολο των επιστημών του ανθρώπου είναι σήμερα αδιαμφισβήτητη.

    Οι Γάλλοι τον είχαν αποκαλέσει νέο Σαρτρ. Οι μελετητές του τον χαρακτήρισαν εύστοχα «νιτσεϊκό νεο–αναρχικό». Εκείνος όμως προτιμούσε να δηλώνει φιλόσοφος – δημοσιογράφος. «Η φιλοσοφία για μένα είναι ένα είδος ριζοσπαστικής δημοσιογραφίας. Στο μέτρο που αυτό που με αφορά είναι η επικαιρότητα, το τι συμβαίνει γύρω μας, τι είμαστε εμείς και τι συμβαίνει στον κόσμο, θεωρώ τον εαυτό μου δημοσιογράφο.

    Το μέλλον είναι ο τρόπος με τον οποίο μετατρέπουμε ένα κίνημα, μια αμφιβολία, σε αλήθεια. Αν θέλουμε να γίνουμε κύριοι του μέλλοντός μας, πρέπει να θέσουμε την ερώτηση του σήμερα».

    Γεννημένος το 1926, γόνος αστικής οικογένειας, με σπουδές φιλοσοφίας και ψυχολογίας, ο Φουκό εμφανίζεται στα γαλλικά γράμματα το 1961 με την περίφημη «Ιστορία της Τρέλας», που λάμπει με την πρωτοτυπία της. Τη χρονιά που πεθαίνει από έιτζ, το 1984, κυκλοφορεί η ατελείωτη τρίτομη «Ιστορία της Σεξουαλικότητας». Στα 23 χρόνια που μεσολαβούν, ο Μισέλ Φουκό θα έχει κατορθώσει να διαταράξει τον ακαδημαϊκό λήθαργο των ανθρωπιστικών και κοινωνικών σπουδών. Θα έχει γίνει καθηγητής στο College de France, φτάνοντας στην κορυφή της ακαδημαϊκής ιεραρχίας της Γαλλίας. Θα έχει χαρακτηριστεί αναρχικός, αριστεριστής, νεοσυντηρητικός, κρυπτομαρξιστής, τεχνοκράτης του γκολισμού, νεοφιλελεύθερος, μηδενιστής... Και θα έχει καταστήσει τη νέα ιστορία των ιδεών, που φέρει τη σφραγίδα του, παγκόσμιο μπεστ σέλερ.

    Aπό την τρέλα στις ηδονές
    Σήμερα ο Μισέλ Φουκό χαρακτηρίζεται συχνά ως ένας μεταμοντέρνος σκεπτικιστής, το έργο του φέρεται ως χαοτικό. Πράγματι, μοιάζει έτσι. Οι μελέτες του ξεκινούν το 1961, από την τρέλα, και καταλήγουν το 1984 στις ηδονές της αρχαιότητας και την πουριτανική εποχή. Ενδιαμέσως περνούν από την κλινική πρακτική, τις φυλακές και τη γένεση των ανθρωπιστικών επιστημών. Πηδούν από το ένα στο άλλο. Δεν ταιριάζουν με το σχήμα της εστίασης στο ένα ενιαίο θέμα, ούτε εμφανίζουν την ξεκάθαρα οργανωμένη συνέχεια, που απαιτούν οι κανόνες της φιλοσοφίας και της ιστορίας.

    Κι όμως… Ενοποιητικό κέντρο υπάρχει. Το έχει περιγράψει ο ίδιος σε μια συνέντευξή του το 1977: «Oταν σπούδαζα, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα ήταν το πρόβλημα της πολιτικής θέσης της επιστήμης και των ιδεολογικών λειτουργιών που μπορούσε να επιτελέσει. Με αφετηρία την υπόθεση Λυσένκο (ο γενετιστής Λυσένκο υπήρξε αγαπημένο παιδί του σοβιετικού καθεστώτος. Στα χρόνια της κυριαρχίας του, κατά τη δεκαετία του 1930, φυλακίστηκε, διώχτηκε και εκτελέστηκε σημαντικός αριθμός επιστημόνων, και ανεστάλη πλήρως η ακμάζουσα ώς τότε έρευνα της γενετικής στην ΕΣΣΔ), ανακινήθηκαν τότε πολλά ενδιαφέροντα ερωτήματα που μπορούν να συνοψιστούν με δύο λέξεις: εξουσία και γνώση».

    Με κέντρο τη σχέση γνώσης κι εξουσίας, η σκέψη του Φουκό αναπτύσσεται προς διαφορετικές κατευθύνσεις, αναζητώντας όμως ένα, το ίδιο πάντοτε πράγμα. Πώς οι επιστήμες, στον νεοτερικό κόσμο μας, που βασίζεται στη γνώση και δικαιολογεί τα πράγματα στο όνομα μιας επιστημονικής αλήθειας, λειτουργούν ως φορείς άσκησης εξουσίας. Οι δημοσιεύσεις των κειμένων του Φουκό δεν έχουν ακόμη τελειώσει. Τα τελευταία χρόνια εκδίδονται σειρές από τις παραδόσεις του σε γαλλικά και αμερικανικά πανεπιστήμια. Τα βιβλία που δημοσίευσε όμως ο ίδιος, όσο βρισκόταν εν ζωή, αποτελούν ήδη ένα κλειστό σύνολο, που αποτελείται από δύο ομάδες: μια για τη θεωρία και μια για την εφαρμογή.

    Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει τις «Λέξεις και Πράγματα» και την «Αρχαιολογία της Γνώσης», τα έργα που παρέχουν τη μέθοδο. Σ’ αυτά ο Φουκό καταθέτει μια μείζονα πρόταση για τις κοινωνίες και τις ιστορίες τους από τη σκοπιά της ιδεολογίας. Στην ιστορία της ανθρωπότητας, λέει, υπάρχουν μεγάλες οικογένειες ιδεών που χαρακτηρίζουν εποχές. Υπάρχουν όροι παραγωγής, κανόνες λόγου, ταξινομητικές αρχές που ορίζουν τι επιτρέπεται να λεχθεί σε μια εποχή, χωρίς να ενδιαφέρει αν χαρακτηρίζεται αλήθεια ή ψέμα. Και τι, όχι μόνον απαγορεύεται να λεχθεί, αλλά είναι κυριολεκτικά άσκεφτο, εκτός λόγου και σκέψης. Κατά τον Φουκό, η εξουσία παγιώνεται και ασκείται πάνω και μέσα στον λόγο. Η μέθοδος που προτείνει, η «αρχαιολογία του ειδέναι», ανατρέχει στα μνημεία του λόγου των εποχών για να δει πώς σκέφτονταν οι άνθρωποι στο παρελθόν.

    Iστορικές κατασκευές
    Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από την «Ιστορία της Τρέλας», τη «Γένεση της Κλινικής», την «Πειθαρχία και Τιμωρία» και την «Ιστορία της Σεξουαλικότητας», τα έργα που δίνουν την πρακτική εφαρμογή. Αποτελούν δομικές μελέτες ολόκληρων ιστορικών συνόλων –εννοιών, θεσμών, νομικών ή αστυνομικών μέτρων, επιστημονικών αντιλήψεων– εφαρμογή των αρχών πάνω σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Μ’ αυτά ο Μισέλ Φουκό προσπαθεί και πετυχαίνει να ανατρέψει τις εικόνες του παρελθόντος – και διαμέσου αυτών του παρόντος. Ενάντια στους συμβατικούς ιστορικούς που προσπαθούσαν πάντοτε να καταστήσουν το παρελθόν καθησυχαστικά οικείο, εκείνος το καθιστά συνταρακτικά ανοίκειο. Ακόμη κι όσοι του άσκησαν ανελέητη κριτική, έφτασαν κάποια στιγμή να αναγνωρίσουν ότι είχε πετύχει να δείξει πως ό,τι πιστεύουμε ως διαρκείς και θεμελιώδεις τρόπους ύπαρξης, είναι απλά και μόνο ιστορικές κατασκευές. Πως δεν υπάρχει τίποτα το φυσικά δεδομένο και αυτονόητο. Κι ας φαίνεται έτσι.

    «Ο Φουκό υπήρξε ο φιλόσοφος που διατάραξε τις Λέξεις για να διαταράξει τα Πράγματα», έγραφε η «Λιμπερασιόν» στις 24 Ιουνίου 2004, επέτειο του θανάτου του. Η Ομάδα Πληροφόρησης για τις Φυλακές που ίδρυσε το 1971 μαζί με τον Πιερ Βιντάλ Νακέ, έκανε να ακουστεί στην κοινωνία ο λόγος των φυλακισμένων. Για τον Φουκό, αυτή η ομάδα ήταν το θεμελιώδες συμπλήρωμα στο έργο του «Πειθαρχία και Τιμωρία». Μια πράξη πολιτική και ηθική, αφού, κατά τον Γάλλο φιλόσοφο, σημαντικές δεν ήταν οι ιδέες αλλά το ήθος της πράξης, η «φιλοσοφία–σαν–ζωή».
Ο Ροδόκηπος πρωτοπορεί Παγκόσμια έχοντας και πρόληψη και φυσική αντιμετώπιση του Κορονοιού, και μας φιμώνουν να μην ενημερωθεί ο κόσμος. Ενημερώστε άπαντες να γκουγκλάρουν ΡΟΔΟΚΗΠΟΣ ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ. Εχουν ενημερωθεί παγκόσμια Πανεπιστήμια - Κυβερνήσεις https://www.rodokipos.com/ioseis-loimoxeis/koronoios/

Ορφέας

  • Διαχειριστής
  • ******
  • Μηνύματα: 1.717
  • Karma: 0
    • Προφίλ
Απ: Μισέλ Φουκό, ο φιλόσοφος – δημοσιογράφος....
« Απάντηση #1 στις: Δεκεμβρίου 15, 2010, 13:34:04 »

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_107375_21/11/2004_124012
Hμερομηνία δημοσίευσης: 21-11-04

Πολιτική σκέψη που «κατέγραφε» την εποχή μας

    Η πολιτική σκέψη του Φουκό σήμερα μπορεί να φαίνεται οικεία. Eχει κάτι από τον κόσμο μας. Oμως, στον καιρό της είχε ενοχλήσει τους πάντες – δεξιούς, αριστερούς και κεντρώους. Απορρίπτοντας όλα τα αφηρημένα θεωρητικά σχήματα και ψάχνοντας να δει τι κάνουν οι πραγματικοί άνθρωποι στην καθημερινή τους ζωή, ο Φουκό ξεκίναγε τη θεώρηση της εξουσίας «από τα κάτω».

    «Η εξουσία είναι σχέσεις», έγραφε, «ένα πλέγμα αναρίθμητων σχέσεων κυριαρχίας – υποταγής, που διαπερνά όλο το φάσμα της ζωής και καλύπτει ολόκληρο το κοινωνικό σώμα». Η εξουσία είναι ένα διαρκές, καθημερινό αλισβερίσι, ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, ενηλίκους και παιδιά, αφεντικά κι εργαζόμενους, δασκάλους και μαθητές. Δεν ταυτίζεται αποκλειστικά με το ένα και μοναδικό παντοδύναμο κράτος.

    Μολονότι στρατευμένος και αριστερός, ο Φουκό απέρριπτε τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού. Αντί να ελευθερώσουν τους ανθρώπους, έλεγε, μετέφεραν στην ανατολική Ευρώπη όλα τα πρέπει και τους καταναγκασμούς του αστικού κόσμου μαζί με τις μεθόδους πειθαρχίας και τιμωρίας του.

    H επανάσταση

    Το 1977, στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στον Μάη του ’68 και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, στη σκέψη του αχνοχάραζαν οι αδρές γραμμές της δικής μας, σημερινής, πραγματικότητας.

    «Ζούμε ίσως το τέλος της πολιτικής». Oλη η σύγχρονη σκέψη, και βεβαίως η ίδια η πολιτική, στη μορφή που υπήρξε από τον 19ο αιώνα κι εξής, με τα πολιτικά κόμματα, τη στράτευση των πολιτών και την πίστη στην αξία της ψήφου, είχε νοηματοδοτηθεί κατά Φουκό από την επανάσταση.

    «Η επανάσταση έδωσε νόημα στην πολιτική, όχι η πολιτική στην επανάσταση. Ο Ναπολέων μιλούσε ορθά λέγοντας πως η σύγχρονη μορφή της μοίρας είναι η πολιτική». Oμως η τροπή που είχε πάρει η Pωσική Eπανάσταση όφειλε να οδηγήσει τους αριστερούς στο ερώτημα: η επανάσταση είναι τελικά επιθυμητή; Αν όχι, η πολιτική θα έχανε τον χαρακτήρα της. «Στη θέση της πρέπει να επινοήσουμε άλλη πολιτική ή κάτι άλλο που θα την αντικαταστήσει».

    Εκείνα τα χρόνια ο Μισέλ Φουκό κατηγορούνταν από τη γαλλική Aριστερά ότι οι θέσεις του υπονόμευαν τους κοινωνικούς αγώνες. Oχι, αντιθέτως, απαντούσε, ό,τι λέω δεν οδηγεί στην παραίτηση των πολιτών. Οδηγεί σε έναν απαισιόδοξο υπερακτιβισμό. «Oπου υπάρχει εξουσία, υπάρχει και αντίσταση. Μπορεί να μην υπάρχουν άμεσα δεδομένα υποκείμενα του αγώνα, η αστική τάξη και το προλεταριάτο. Αγώνας όμως υπάρχει και ίσως να είναι όλοι εναντίον όλων, τα άτομα που συμπηγνύουν προσωρινούς συνασπισμούς, εκ των οποίων άλλοι διαλύονται αμέσως και άλλοι αντέχουν». Ο Μισέλ Φουκό άφηνε χαρακτηριστικό χώρο στο χάος.

    Το 1978, παρατηρούσε ότι «τα γεγονότα δεν συμβαίνουν πια στην Ευρώπη αλλά κάπου αλλού». Η επανάσταση του Χομεϊνί είχε τραβήξει έντονα την προσοχή του και, δίχως να αποφαίνεται υπέρ της ισλαμικής επανάστασης, εφιστούσε την προσοχή στα τεκταινόμενα στο Ιράν.

    Η πραγματικότητά μας σήμερα χαρακτηρίζεται από τη διαρκή μείωση του ενδιαφέροντος για την πολιτική, τη μείωση της συμμετοχής των πολιτών στα κόμματα και τις εκλογικές διαδικασίες. Από τον υπερακτιβισμό του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης με τις ποικίλες αντικαπιταλιστικές, φεμινιστικές, θεσμιστικές ή άλλες συνιστώσες του, που διακρίνονται από μια χαρακτηριστική εικόνα πολιτικής αναποτελεσματικότητας και χάους. Και από το φαινόμενο της Αλ Κάιντα, που αφού γεννήθηκε «κάπου αλλού», παρείχε με την επιδρομή στους Δίδυμους Πύργους ένα φρικτό πρότυπο μαζικών δολοφονιών αθώων που αναπαράγεται σε πολλά μέρη του κόσμου. Η επικαιρότητα του 2004 εμφανίζει εντυπωσιακές αναλογίες με ό,τι συνελάμβανε πριν από 25 χρόνια ο «πολιτικός» Φουκό.
Ο Ροδόκηπος πρωτοπορεί Παγκόσμια έχοντας και πρόληψη και φυσική αντιμετώπιση του Κορονοιού, και μας φιμώνουν να μην ενημερωθεί ο κόσμος. Ενημερώστε άπαντες να γκουγκλάρουν ΡΟΔΟΚΗΠΟΣ ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ. Εχουν ενημερωθεί παγκόσμια Πανεπιστήμια - Κυβερνήσεις https://www.rodokipos.com/ioseis-loimoxeis/koronoios/

Ορφέας

  • Διαχειριστής
  • ******
  • Μηνύματα: 1.717
  • Karma: 0
    • Προφίλ
Απ: Μισέλ Φουκό, ο φιλόσοφος – δημοσιογράφος....
« Απάντηση #2 στις: Δεκεμβρίου 15, 2010, 13:40:06 »

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_21/11/2004_124010
Hμερομηνία δημοσίευσης: 21-11-04


Η επιρροή του Φουκό στις κοινωνικές επιστήμες

    Η ριζοσπαστικότητα της σκέψης του Φουκό υπήρξε ακραία. Αδύνατο να μείνει στο απυρόβλητο. Οι ψυχίατροι χαρακτήρισαν το σχήμα που πρότεινε με την «Ιστορία της Τρέλας» απλή ιδεολογική ερμηνεία. Οι ιστορικοί είδαν στα ιστοριογραφικά του κείμενα μεγάλα λάθη σε βασικές χρονολογήσεις και παραβίαση όλων των κανόνων της τέχνης τους. Και οι φιλόσοφοι έβαλαν εναντίον της θέσης του για τον «θάνατο του υποκειμένου»: το αίτημα για την απαλλαγή της ιστορίας της σκέψης από την εικόνα του Ανθρώπου ο οποίος πορεύεται μέσα στην Ιστορία, προοδεύει με τη δύναμη του Ορθού Λόγου και κατευθύνεται προς μια εποχή μακαριότητας, σ’ ένα Τέλος ειρήνης, ευτυχίας και ελευθερίας. Στον επικριτικό λόγο υπήρξε αντίλογος.

    Οι μαθητές του Φουκό απάντησαν στους ψυχιάτρους ότι ακόμη κι αν η «Ιστορία της Τρέλας» ήταν ιδεολογική ερμηνεία, μία ερμηνεία είναι καλύτερη από καμία. Ο ίδιος απάντησε στους φιλοσόφους πως απλώς έκαναν λάθος. Δεν εξαφάνιζε τον άνθρωπο, θρυμμάτιζε μόνο τη ματιά που άφηνε στο απυρόβλητο της κριτικής τις πρακτικές, ό,τι πραγματικά συνέβαινε μέσα στις κοινωνίες των ανθρώπων. Στους ιστορικούς ήρθε να απαντήσει λίγο αργότερα μια νεότερη γενιά ιστορικών, που προσπερνώντας τις όποιες ιστορικές ανακρίβειες των γραπτών του Φουκό, παρέλαβε τις μεθόδους, τις έννοιες και τα εργαλεία του, το ιδιοφυές γάντι που εκείνος είχε πετάξει.

    Η επιρροή και επαφή του φουκοϊκού έργου με τις επιστήμες του ανθρώπου ξεκίνησε ευθύς αμέσως. Από τη δεκαετία του ’60, με το κίνημα της Αντιψυχιατρικής που με πρωτεργάτες του τους Βρετανούς ψυχιάτρους Κούπερ, Eστερσον και Λανγκ, είχε αμφισβητήσει τα επαναστατικά εκείνα χρόνια την έννοια της ψυχικής νόσου και, κατά συνέπεια, όλη την παραδοσιακή ψυχιατρική. Στην «Ιστορία της Τρέλας» βρήκε τον φυσικό ιδεολογικό του σύμμαχο. Πριν υποχωρήσει, πέτυχε να κάνει τους ψυχιάτρους να ξανασκεφτούν τις πρακτικές τους και να αρχίσουν να ανοίγουν τα άσυλα. Ακολούθησε η επαφή και η ιδεολογική συμμαχία της φουκοϊκής σκέψης με τα νεοφεμινιστικά ρεύματα και τις σπουδές φύλου.

    Η ανάλυση του Φουκό για τα φαινόμενα εξουσίας και τη σύνδεσή τους με τον λόγο αποτέλεσε πολύτιμο εργαλείο που βοήθησε τα ρεύματα αυτά να δείξουν πώς οι γυναίκες, παρ’ όλη τους την προσπάθεια και τις προόδους, εξακολουθούν να διαιωνίζουν τις διακρίσεις εις βάρος του εαυτού τους και του φύλου τους. Σήμερα η επιρροή του Φουκό ενισχύεται στις σπουδές των αγγλοσαξονικών τμημάτων μάνατζμεντ. Εδώ οι φουκοϊκές έννοιες και τα εργαλεία εισάγονται για να βοηθήσουν στην επεξεργασία θεωριών ενάντια στον μαρξισμό. Κι ακόμη: η φουκοϊκή αναλυτική της πειθαρχίας, της επιτήρησης και της τιμωρίας έχει απασχολήσει τη σύγχρονη εγκληματολογία.

    Οι θέσεις για τον λόγο περί σεξουαλικότητας κι η πρότασή του για την απάλειψη του όρου «σεξουαλικός» από τα σεξουαλικά εγκλήματα απασχολεί τις νομικές σπουδές. Η ανάλυση για τις σχέσεις εξουσίας απασχολεί την πολιτική επιστήμη. Η θέση για το κείμενο και τον συγγραφέα, τόσο συγγενής προς το ντεριντιανό, «δεν υπάρχει το εκτός κειμένου», απασχολεί τη θεωρία της λογοτεχνίας. Σήμερα, 20 χρόνια μετά τον θάνατο του Γάλλου φιλοσόφου, δεν μένει κλάδος των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών που να μην έχει δεχτεί τη γονιμοποιό επιρροή της σκέψης του. Πώς να αποφύγεις την πρόκληση να σκεφτείς το άσκεφτο;

    Σχετικά και στο http://www.amra.gr/forum/index.php/topic,1593.msg14464.html#msg14464
Ο Ροδόκηπος πρωτοπορεί Παγκόσμια έχοντας και πρόληψη και φυσική αντιμετώπιση του Κορονοιού, και μας φιμώνουν να μην ενημερωθεί ο κόσμος. Ενημερώστε άπαντες να γκουγκλάρουν ΡΟΔΟΚΗΠΟΣ ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ. Εχουν ενημερωθεί παγκόσμια Πανεπιστήμια - Κυβερνήσεις https://www.rodokipos.com/ioseis-loimoxeis/koronoios/