'Αρθρα Εσωτερισμού > Θεραπεία - Θεραπευτικές

Ομοιοπαθητική: Η Αναγέννηση του Ιπποκρατισμού στην Ιατρική

(1/3) > >>

Rose:
http://www.homeopathy.gr/homeopathy/hippocrates_homeopathy.html

To ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι κατείχαν υψηλότατες γνώσεις επί παντός επιστητού, είναι αποκάλυψη κάθε ενασχολούμενου με τα έργα και τις ημέρες τους. Παρ' ότι τα όσα έχουν φτάσει σε μας μετά από τόσες καταστροφές, αποκρύψεις και ταλαιπωρίες είναι πενιχρά σε σχέση με τον όγκο όλου του έργου των, αφήνοντας "κενά", ουδόλως αφαιρούν τι από την ουσία και το μέγεθος της γνώσης τους. Αντιθέτως μας ωθούν στην περαιτέρω διερεύνηση και αποσαφήνιση εννοιών και γεγονότων, ιδιαιτέρου χρήσιμων για το παρόν και το μέλλον της ανθρωπότητας.

Το να αποπειραθεί κανείς να συνθέσει και να σχολιάσει σε ένα άρθρο τον Λόγο και τα Έργα του Ιπποκράτη και τη σχέση του με την Ομοιοπαθητική ιατρική, ομολογώ ότι είναι πολύ δύσκολο έως παρακινδυνευμένο, θα χρειαζόταν πιθανώς ένα όχι ευκαταφρόνητο σε αριθμό σελίδων βιβλίο για να τα προσεγγίσει κανείς αναλυτικά. Ωστόσο θα επιχειρήσω εν περίληψη αυτό το πόνημα, από προσωπική ανάγκη έκφρασης, αλλά και σαν απαρχή διαλόγου και προβληματισμού στην προσπάθεια προσέγγισης της αλήθειας γενικά, και της πραγματικής ιστορίας της ιατρικής ειδικότερα.

Δεν θα επιχειρήσω να αναφερθώ αναλυτικά στη προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου αυτού ιατρού και φιλόσοφου, πατέρα της ιατρικής, θεωρώντας ότι θα καταστρατηγηθεί ο πολύτιμος παρόν έντυπος χώρος ή εν πάση περιπτώσει υποθέτοντας ότι είναι σχετικώς γνωστά. Επιγραμματικά μόνο να σημειώσω και να επισημάνω την πρώτη γνωστή προσπάθεια επιστημονικοποίησης της Ιατρικής τέχνης, απορρίπτοντας δεισιδαιμονίες και δογματισμούς και την υψηλή αίσθηση ευθύνης και ηθικής που διαφαίνεται παντού και όχι μόνον στον "γνωστό" "Όρκο".

Από τις εναπομείναντες γραπτές αναφορές που συμπεριλαμβάνει το Corpus Hippocraticum, (δηλαδή της Ιατρικής σχολής της Κω και της Κνίδου, δεδομένου ότι δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι ο ίδιος ο Ιπποκράτης ιδιοχείρως έγραψε κάποιο βιβλίο) και ιδιαιτέρως της σχολής της Κω όπου το πρόσωπο και το πνεύμα του Ιπποκράτη κυριαρχεί, διαβλέπετε καθαρά ο ολιστικός προσανατολισμός στην αντιμετώπιση του ασθενούς, τόσο διαγνωστικά όσο και θεραπευτικά.

Διαγνωστικά, η παρατήρηση, η επισκόπηση, η ακρόαση, η ψηλάφηση, το ιστορικό, η διατροφή, ο τρόπος ζωής, κλπ, και η ταξινόμηση και η ερμηνεία των διαταραχών, αποβλέπουν στη σύνθεση της εξατομικευμέvης παθολογικής εικόνας - ιδιοσυγκρασίας (ιδιοσυστασίας κατά τον Ιπποκράτη) του ασθενούς σαν σύστημα όλον πάσχον. Είναι "... αδύνατον να κατανοήσουμε τη φύση του σώματος χωρίς να κατανοήσουμε τη φύση του όλου" και " ...και αύ το την κεφαλήν οίεσθαι αν ποτέ θεραπεύσαι αυτήν εφ'εαυτής άνευ όλου του σώματος πολλήν άνοιαν είναι" αναφέρει ο Πλάτων στον "Φαίδωνα" και στον "Χαρμίδη" αντίστοιχα, καταδεικνύοντας την Ιπποκρατική ιατρική αντίληψη της εποχής του. Αλλά και ο ίδιος ο Ιπποκρατικός συγγραφέας στο "Προγνωστικόν" δεν επικεντρώνεται στα επιμέρους άρρωστα όργανα ή σημεία αλλά στο πως αντιδρά ολόκληρος ο οργανισμός σαν σύνολο : "...ου γαρ του όλου σώματος σημείον, αλλ' αυτής καθ'εωυτήν...".

Και αυτό είναι το πρώτο κοινό σημείο-άποψη, φιλοσοφία και πρακτική- ή αλλιώς η "προίκα"- της Ομοιοπαθητικής με την ιατρική Ιπποκρατική σκέψη και πράξη: Ολιστική, σφαιρική θεώρηση-αντίληψη. Θεραπευτικά, οι Ιπποκρατικοί χρησιμοποιούσαν δύο μεθόδους: τα ενάντια και τα όμοια. Επικρατεί η εντύπωση ότι οι Ιπποκρατικοί χρησιμοποιούσαν μόνον τα ενάντια και απόγονος είναι η σημερινή, η επίσημη, προς το παρόν τουλάχιστον, ιατρική πρακτική. Αυτό δεν είναι απολύτως αληθές.

Ως προς το ότι οι Ιπποκρατικοί δεν χρησιμοποιούσαν τα όμοια, σαφώς δεν είναι αληθές και αυτό καταδεικνύεται από τις σχετικές γραπτές αναφορές τους. Ως προς το ότι η σημερινή συμβατική ιατρική είναι πραγματικά εναντιοπαθητική, διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, θεωρώντας ότι είναι μόνο σε κάποιο βαθμό, Το θέμα μας εδώ βέβαια είναι η Ομοιοπαθητική και όχι η Εναντιοπαθητική, η οποία βεβαίως και χρήσιμη και αναγκαία είναι, σαν διαδικασία απομάκρυνσης του βλαπτικού παράγοντα μη συγκρουόμενη με το έργο της φύσης, του οργανισμού, αλλά υποβοηθώντας το. (Ευελπιστώ να αναφερθώ σ' αυτό το θέμα κάποια άλλη στιγμή. Προς το παρόν ας προβληματιστούμε με το τί σχέση μπορεί να έχει η σημερινή ιατρική με το πνεύμα του Ιπποκράτη και του αρχαίου ειρηνικού πολιτισμού, τόσο από επιστημονικής άποψης (διάγνωση και θεραπεία), όσο και ηθικής, όπως άλλωστε το ίδιο ας επιδιώξουμε να κάνουμε και για την Ομοιοπαθητική).

"...Δια τα όμοια νούσος γίνεται, και διά τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσεύντων υγιαίνονται..." ("Περί Τόπων των κατά άνθρωπον" κεφ.42, εκδ.Κάκτος)

".. .Η κάθε αρρώστια έχει τη δική της φύση και τη δική της δύναμη, και απέναντι σε καμμία δεν μένουμε αμήχανοι και ανίκανοι να βρούμε μία διέξοδο. Τις πιο πολλές αρρώστιες τις γιατρεύει εκείνο ακριβώς που τις γεννά..." ("Περί ιερής Νούσου" κεφ.21, εκδ. Παρατηρητής)

"... Αλλος τρόπος είναι τούτος : Η ασθένεια προκαλείται από τα όμοια και θεραπεύεται με τη χορήγηση των ομοίων. Για παράδειγμα το ίδιο πράγμα προκαλεί τη στραγγουρία όταν δεν υπάρχει και τη θεραπεύει όταν υπάρχει. Και ο βήχας το ίδιο, όπως και η στραγγουρία, από τα ίδια πράγματα δημιουργείται και θεραπεύεται. Αλλος τρόπος είναι τούτος :

Ο πυρετός που προκαλείται από το φλέγμα, άλλοτε δημιουργείται και θεραπεύεται από τα ίδια πράγματα και άλλοτε θεραπεύεται από τα αντίθετα αυτών που τον προκάλεσαν. Γιατί αν κάποιος θέλει να λούσει τον άρρωστο τούτο με ζεστό νερό και να του δώσει πολλά ποτά, τον θεραπεύει προκαλώντας συσσώρευση φλέγματος, γιατί ο πυρετός σταματά όχαν δίνονται εκείνα που προκαλούν συσσώρευση φλέγματος. Αν πάλι κάποιος θέλει να του δώσει καθαρτικό και εμετικό, με τον ίδιο τρόπο ο πυρετός πέφτει από εκείνα που τον δημιουργούν και δημιουργείται από εκείνα που τον ρίχνουν. Επίσης, αν κάποιος δώσει σε άνθρωπο που κάνει εμετό πολύ νερό, θα φύγει με τον εμετό εκείνο που τον προκαλεί. Έτσι ο εμετός σταματά από τον ίδιο τον εμετό. Για να τον σταματήσει κανείς με άλλο τρόπο, μπορεί να κάνει να αποβληθεί με τις κενώσεις μέρος από εκείνο που όσο είναι μέσα στο σώμα προκαλεί τον εμετό. Και με τους δύο τούτους τρόπους που είναι αντίθετοι μεταξύ τους ο άρρωστος γίνεται καλά. Και αν έτσι γινόταν σε όλες τις περιπτώσεις, τούτο θα μπορούσε να ισχύει γενικά, ότι άλλα πρέπει να τα θεραπεύει κανείε με τα αντίθετα τους ανάλογα με τη φύση τους και την αιτία τους και άλλα πρέπει να τα θεραπεύει με τα όμοια τους ανάλογα με τη φύση τους και την αιτία τους" ("Περί τόπων των κατά άνθρωπον", κεφ.42, εκδ. Κάκτος)

Ανάλογες απόψεις και αναφορές περί της θεραπείας με τα όμοια, θα βρούμε και στους Εμπεδοκλή, Ατομικούς, Παρμενίδη, Λεύκιππο (από Θεόφραστο και Αριστοτέλη), Πλάτωνα, κλπ και στους "νεότερους" Γαληνό, Παράκελσο, Πατέρες της Χριστιανικής εκκλησίας (Αβάς Δωρόθεος, Αγιος Μάξιμος, Οσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης κλπ), σε άλλους πολλούς λιγότερο γνωστούς, καθώς και στην λαϊκή ιατρική παράδοση.

Τα παραπάνω αποσπάσματα, μπορεί βεβαίως να μην έχουν διατυπωμένη την ισχύ Νόμου έτσι όπως παρουσιάζονται αποσπασματικά, ωστόσο τίποτα δεν υπολείπεται σε κύρος και αξία. Η διατύπωση, η απόδειξη και η ισχύς ως Φυσικού Νόμου (Νόμος των Ομοίων), θα έρθει πολύ αργότερα τον 18ο μΧ αιώνα, με τον Πατέρα της Ομοιοπαθητικής, γερμανό ιατρό Samuel Christian Hahnemann.

Ποιος ήταν ο S.C.Hahnemann και τι είναι Ομοιοπαθητική Ιατρική;

Ο S.Hahnemann γεννήθηκε το 1755 στη Meissen της Σαξονίας. Από πολύ μικρός είχε έφεση στη μάθηση και σε ηλικία 12 ετών ο καθηγητής του, του εμπιστευόταν μαθητές να τους διδάξει τις βασικές αρχές της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας ! Αργότερα εντρύφησε στη χημεία και τα συγγράμματα του εθεωρούντο πρωτοποριακά.

Η γερμανική αυτοκρατορία τον διάλεξε να τυποποιήσει την Γερμανική Φαρμακοποιία και αργότερα εκλέγεται μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Μαγεντίας, ενώ το 1779, σε ηλικία 24 ετών, παίρνει και το δίπλωμα της Ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Erlangen της Βαυαρίας. Οι έπαινοι και η αναγνώριση όλο και αυξάνονταν έως ότου παρουσιάζει την "νέα" "θεωρία" του και ανατρέπει τα καθιερωμένα. Και το όνομα αυτής ελληνικότατο: Ομοιοπαθητική (όμοιο πάθος).

Η ηθική του και το υψηλό αίσθημα ευθύνης του υπαγορεύουν να εγκαταλείψει την εφαρμογή της τότε συμβατικής ιατρικής και επιβιώνει μεταφράζοντας στα γερμανικά κείμενα από Ελληνικά και Αγγλικά (ενώ ήδη κατέχει και την Λατινική, Αραβική και Γαλλική γλώσσα), πειραματίζεται στον εαυτό του με ουσίες που ήδη χρησιμοποιούντο στην τότε ιατρική πρακτική (κινίνο, μπελαντόνα κλπ) και ανακοινώνει συνεχώς τις μελέτες του.

Το 1810 εκδίδει το "Όργανον της Θεραπευτικής Τέχνης" όπου το Ιπποκρατικό του πνεύμα διαφαίνεται με το "... ύψιστο ιδανικό της θεραπείας είναι η ταχεία, ήπια και μόνιμη αποκατάσταση της υγείας σε όλη της την έκταση, με το συντομότερο, ασφαλέστερο και αβλαβέστερο τρόπο..." και η θεραπεία γίνεται με τη χορήγηση των ομοίων: "similia similibus curendur" (τα όμοια θεραπεύονται με τα όμοια) και που αποτελεί την λεκτική έκφραση του Νόμου των Ομοίων. Οι Ιπποκρατικές αναφορές περί ολιστικής αντιμετώπισης και ομοιοπαθητικής θεραπείας θα πάρουν τώρα σάρκα και οστά με την μορφή και την ισχύ του Νόμου.

Πώς εξηγείται το "similia similibus curendur", τι λέει ο Νόμος των Ομοίων και γιατί είναι Φυσικός Νόμος;
"Χορηγώντας μια φυσική ουσία σε υπερβολή σε έναν υγιή οργανισμό, δηλητηριάζεται. Δημιουργείται έτσι μια παθολογική ψυχοσωματική εικόνα. Η ίδια φυσική ουσία αν χορηγηθεί σε ελαχιστότατη δόση σε έναν ασθενή με την ίδια παθολογική ψυχοσωματική εικόνα, θα τον θεραπεύσει". Αυτό δεν είναι εικασία, θεωρία, αξίωμα ή δόγμα. Είναι Απόδειξη, Νόμος της Φύσης, όσο οι άλλοι φυσικοί νόμοι όπως της Βαρύτητας, της Δράσης - Αντίδρασης κλπ. Αυτοί οι πειραματισμοί - αποδείξεις ουσιών - φαρμάκων έγιναν πρώτα από τον Hahnemann και ακολούθησαν κι άλλοι κατόπιν θαρραλέοι ιατροί στα 200 περίπου επόμενα χρόνια, για να καταλήξουμε σήμερα να έχουμε την Ομοιοπαθητική Φαρμακολογία (Materia Medica) που αποτελείται πάνω από 3500 φάρμακα - αποδεδειγμένες φυσικές ουσίες.

Ένα ομοιοπαθητικό φάρμακο είναι περισσότερο δραστικό, όσο το δυνατόν ελαχίστη ουσία περιέχει. Γι' αυτό το λόγο, τα ομοιοπαθητικά φάρμακα είναι φυσικές ουσίες υπεραραιωμένες και δυναμοποιημένες (υπόκεινται σε διαδοχικές αραιώσεις και κρούσεις : είναι διαλύματα 1 επί 100 εις την -30, - 200, -1000, -10000, -50000, κλπ). Φυσικά, ασφαλή, χωρίς παρενέργειες, αποτελεσματικά.

Ένα άλλο σημείο σχέσης της Ιπποκρατικής σκέψης και της Ομοιοπαθητικής είναι η γνωστή κατάταξη των βασικών-πρωτογενών τύπων των ανθρώπων. Κατά τον Ιπποκράτη ανάλογα της ιδιοσυστασίας, των χυμών του, σε : αιματώδη, φλεγματικό, χολερικό (μαύρη και κίτρινη χολή).

Κατά τον Hahnemann ανάλογα μιας βασικής, αρχέτυπης, βαθιάς ιδιοσυγκρασίας-μιάσματος, σε: ψωρικό, συκωτικό και συφιλιδικό (αργότερα προστέθηκε από άλλους ομοιοπαθητικούς και ο φυματινικός τύπος μίασμα). Όποιος κατέχει αυτές τις έννοιες, μπορεί άνετα να αναγνωρίσει την πλήρη αντιστοιχία. [Σημειωτέον, ο ελληνικός όρος "μίασμα" έχει δοθεί από τον Hahnemann].

Η Ομοιοπαθητική θεωρεί τον άνθρωπο αναπόσπαστο κομμάτι της φύσης, άμεσα επηρεαζόμενο και εξαρτώμενο από τους vόμoυs της. Αυτή είναι και η πρωτογενής αρχή βάσει της οποίας εξετάζει το πάσχον όν. Από τη φύση αντλεί και αποδεικνύει τους νόμους και τις αρχές. Από τη φύση αντλεί και δημιουργεί το θεραπευτικό της οπλοστάσιο. "Φυσις νούσων ιητρός" (Ιπποκράτης). Και μάλιστα με τέτοιο οικονομικό τρόπο, ώστε, π.χ. ένα φυτό, να αποδίδει έως εκατοντάδες χιλιάδες δόσεις ομοιοπαθητικού φαρμάκου.

Η Ομοιοπαθητική αντιμετώπιση των ασθενειών, δεν επικεντρώνεται μόνον στα συμπτώματα διότι δεν τα θεωρεί ασθένεια αυτά καθ' αυτά, αλλά απόδειξη της ύπαρξής της. Εξετάζει την βαθύτερη αιτία της προέλευσής των, εμβαθύνει και διερευνά τους λόγους που επέβαλαν την εμφάνιση τους, την αιτία της διαφοροποίησης από την προηγούμενη κατάσταση ισορροπίας, την αιτία της ασθενείας. Ανιχνεύει και αναλύει την ιδιοσυγκρασία του ασθενή, δηλαδή το σύνολο και την τροποποίηση των ψυχοδιανοητικών και σωματικών ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών του κάτω από την επίδραση οποιουδήποτε νοσογόνου παράγοντα (μικροοργανισμοί, περιβαλλοντική μόλυνση, συγκινησιακή καταπόνηση, κληρονομικότητα, διατροφή, έξεις, φάρμακα, κατάσταση αμυντικού μηχανισμού, αντιδραστική ικανότητα, χαράκτηρας κλπ). Αυτό που λέμε νόσος, είναι στη πραγματικότητα το αποτέλεσμα της διαταραχής της φυσικής ισορροπίας, της ασθένειας. Εκ τούτων, συνάγεται ότι η ομοιοπαθητική αντιμετωπίζει τον ασθενή ως σύνολο όλον πάσχον και όχι την ασθένεια.

Η Ομοιοπαθητική ιατρική, είναι πραγματικά, η σημερινή Αναγέννηση του Ιπποκρατικού πνεύματος: Φυσική, Φυσιοκεντρική, Ολιστική, Εξατομικευμένη προσέγγιση, διάγνωση και θεραπεία. Ένα ολοκληρωμένο ιατρικό σύστημα, με νόμους και αρχές, αντάξιο τέκνο του Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος. Aς την επανανακαλύψουμε. Ας της αναγνωρίσουμε το βάρος της επιστημονικής και ιστορικής αξίας της. Ας την προστατεύσουμε. Για λόγους παγκόσμιας ανάγκης: Υγείας, Οικολογίας, Οικονομίας, Πολιτισμού και Ελληνισμού.

Πάνος Κατσακιώρης
Ιατρός

Ορφέας:

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_15/12/2010_369034
Hμερομηνία :  14-12-10


Επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου ο Γ. Βυθούλκας
    Σε Επίτιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου αναγορεύθηκε ο Καθηγητής Ομοιοπαθητικής Γιώργος Βυθούλκας την Παρασκευή 3 Δεκεμβρίου 2010 στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης.

    Η αναγόρευση του κ. Βυθούλκα σε Επίτιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου αποφασίστηκε σε αναγνώριση της προσφοράς του στην Ομοιοπαθητική Ιατρική, αλλά και στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ολιστικά Εναλλακτικά Θεραπευτικά Συστήματα - Κλασσική Ομοιοπαθητική» που λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στη Σύρο, από το 2007.

    Την εκδήλωση άνοιξε ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Καθηγητής Πάρις Τσάρτας, ο οποίος αναφέρθηκε στην καθοριστική και καινοτομική συμβολή του Γιώργου Βυθούλκα στην ανάπτυξη και εδραίωση της ομοιοπαθητικής στον παγκόσμιο χάρτη.

    Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου Καθηγητής Ανδρέας Τρούμπης, επί της πρυτανείας του οποίου πάρθηκε η απόφαση για την αναγόρευση του κ. Βυθούλκα.

    «Η συγκεκριμένη εκδήλωση αποτελεί εις το διηνεκές ένα ιστορικό γεγονός στην αναπόδραστη τεκμηρίωση του ρόλου του ελληνικού πανεπιστημίου στην εξέλιξη των αναζητήσεων του ανθρώπου. Μόνο στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου θα μπορούσε να γίνει η αναγόρευση αυτή» τόνισε ο κ. Τρούμπης.

    Στη συνέχεια υπογράμμισε την ανάγκη να υλοποιηθεί το πρόγραμμα ιατρικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και συγκεκριμένα στην Κω.

    «Θέλουμε ξεκάθαρα δομές παροχής υπηρεσιών υγείας στον χώρο του Αιγαίου, καλύτερης επιμόρφωσης, καλύτερης εκπαίδευσης, ταχύτερης εισαγωγής των νεοτέρων επιτευγμάτων αλλά και χώρο όπου όλο αυτό το οικοδόμημα των μη συμβατικών θεραπευτικών πρέπει να μελετηθεί και να αποδοθεί στην Ελληνική κοινωνία», είπε χαρακτηριστικά.

    Και ο κ. Τρούμπης έκλεισε την ομιλία του λέγοντας: «Εύχομαι η κίνηση που αφορά τον κύριο Βυθούλκα να ταράξει τα νερά και κυρίως τα τιμήσει έναν άνθρωπο ο οποίος πραγματικά έφερε για μία ακόμα φορά το όνομα τούτης εδώ της χώρας στο διεθνές προσκήνιο για ουσιώδη ζητήματα».

    Επόμενος ομιλητής ήταν ο Πρόεδρος του τμήματος Καθ. Γιάννης Δαρζέντας ο οποίος μίλησε για τη ζωή και το έργο του Γιώργου Βυθούλκα, καθώς και για την προσφορά του στην Ομοιοπαθητική Ιατρική και τη συνεργασία του τελευταίου με το Πανεπιστημίου Αιγαίου από το 2004.

    Την εκδήλωση έκλεισε ο Γιώργος Βυθούλκας ο οποίος, με την τήβεννο του Επίτιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου, μίλησε για τους «ανοιχτούς ορίζοντες» και την «ερευνητική διάθεση» του Πανεπιστημίου.

    «Είναι δικαίωμα του κάθε ασθενούς να επιλέγει τη θεραπευτική μέθοδο που θέλει. Αυτό είναι αυτονόητο για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, για το Συμβούλιο της Ευρώπης, για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο, δε θεωρείται όμως αυτονόητο στη χώρα μας», σημείωσε ο κ. Βυθούλκας. «Η σωστή ομοιοπαθητική εκπαίδευση είναι άμεσα συνυφασμένη με το επίπεδο ποιότητας της ζωής του ασθενούς. Αν θεσμοθετηθεί προπτυχιακό τμήμα Ομοιοπαθητικής, θα μπορούμε να μιλάμε για ασφάλεια και συνέπεια στο δικαίωμα του ασθενούς να επιλέγει την θεραπευτική που επιθυμεί. Αισιοδοξώ, γιατί το Πανεπιστήμιο Αιγαίου πρωτοπορεί και ξέρει να κρατά ψηλά τη σημαία της καινοτομίας».

Ορφέας:

  Η έννοια της Υγείας - στην ιστορία της ιατρικής, στα κείμενα του Χάνεμανν και στην ομοιοπαθητική σήμερα

του Josef M. Schmidt, MD, PhD, PD, Πανεπιστήμιο του Μονάχου, Γερμανία.
Η εργασία παρουσιάστηκε στο 64ο Διεθνές συνέδριο της LMHI στη Βαρσοβία της Πολωνίας, στις 27 Αυγούστου 2009
Μετάφραση: Αριστοτέλης Βάθης

  Εισαγωγή

    Ολοι έχουμε βιώσει περιόδους κατά τις οποίες η ζωή εμφανίζεται εύκολη και ανάλαφρη, χωρίς εμπόδια, όπου όλα μοιάζουν να γίνονται μόνα τους και πετυχαίνουμε όλα όσα θέλουμε. Τέτοιες ευχάριστες καταστάσεις είναι χωρίς αμφιβολία αυτό που θα θέλαμε να βιώνουμε μονίμως. Και σίγουρα, όσο πιο συχνά βρίσκουμε τους εαυτούς μας σε τέτοιες καταστάσεις ευδαιμονίας, τόσο περισσότερο τείνουμε να τις θεωρούμε δεδομένες. Ωστόσο, η ζωή είναι συνδεδεμένη με προβλήματα. Πράγματι, είναι ασφαλές να πούμε ότι ποτέ δεν υπήρξε στη γη ένας άνθρωπος ο οποίος παρέμεινε εντελώς ανεπηρέαστος από δυσάρεστες εμπειρίες. Καθώς οι άνθρωποι ανέκαθεν είχαν ένα φυσικό ενδιαφέρον για την αποφυγή ταλαιπωριών, διάφοροι τρόποι, επιστήμες και τεχνικές αναπτύχθηκαν με αυτό τον σκοπό: γεωργία, όπλα, τέχνες και φυσικά η ιατρική. Η τελευταία αναδύθηκε ως ένα μέσο για να ανακουφίζει τους ανθρώπους από τις ασθένειες, να προλαμβάνει την εμφάνισή τους και να διασφαλίζει μια ελεύθερη και ανεπηρέαστη κατάσταση που ονομάστηκε Υγεία.

    Τις τελευταίες δεκαετίες, οι απαιτήσεις των ασθενών και οι ισχυρισμοί των γιατρών σχετκά με το ποια θεωρείται η βέλτιστη κατάσταση υγείας, σταδιακά αυξήθηκαν. Οι άνθρωποι δεν ικανοποιούνται πλέον με το να γίνονται υγιείς ή σχετικά υγιείς μετά από κάποια θεραπεία, αλλά αντίθετα επιθυμούν να γίνουν υγιέστεροι από ποτέ ή να κατακτήσουν την υψηλότερη δυνατή κατάσταση υγείας. Στο κάτω κάτω, ποιος θα μπορούσε να συγκρατηθεί από το να θέλει ένα μεγαλύτερο σπίτι, ένα πιο γρήγορο αυτοκίνητο, ή ένα μεγαλύτερο μισθό - εάν μπορούσε να επιλέξει; Ωστόσο, αντίθετα από πράγματα τα οποία μπορούν να μετρηθούν ποσοτικά, στην περίπτωση της υγείας δεν υπάρχει μια ομοιόμορφη κλίμακα για να καθορισθεί τι θεωρείται καλή, καλύτερη, ή βέλτιστη υγεία. Αντίθετα, εδώ όλα εξαρτώνται από το εννοιολογικό πλαίσιο υπό το οποίο εξετάζουμε την ιδέα αυτή. Γι' αυτό το λόγο λοιπόν, όταν οι άνθρωποι μιλάνε για Υγεία, δεν εννοούν αναγκαστικά το ίδιο πράγμα.

    Η «Υγεία» στην Ιστορία της Ιατρικής

    Ανατρέχοντας στην ιστορία της ιατρικής, μπορούμε να βρούμε πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με το πως οι άνθρωποι διαφορετικών πολιτισμών και εποχών προσπάθησαν να περιγράψουν αυτό που αντιλαμβάνονταν ως υγιή κατάσταση. Είναι ενδιαφέρον πως ο αριθμός των περιγραφών που εντοπίζονται σε όλες τις πηγές δεν είναι άπειρος, αλλά σχετικά εύκολος να καταγραφεί, εάν εξεταστεί συστηματικά. Προφανώς, υπάρχουν ορισμένες μόνο αρχές που χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους για να σκιαγραφίσουν σε θεωρητικό επίπεδο αυτό που έχουν στο μυαλό τους όταν αναφέρονται στην έννοια της Υγείας. Αν εξετασθούν με αυτό τον τρόπο όλες οι σχετικές αναφορές των ιατρικών δογμάτων (συμπεριλαμβανομένης και της Ομοιοπαθητικής του Χάνεμανν), τελικώς φαίνεται πως αποτελούνται από συγκεκριμένους συνδυασμούς αυτών των επαναλαμβανόμενων μοντέλων.

    1.  Ενα από τα παλαιότερα και ακόμα επικρατούντα μοντέλα είναι η έννοια της υγείας ως μια κατάσταση αρμονίας - με την ευρύτερη έννοια φυσικά. Αυτός ο βασικός τρόπος σκέψης μπορεί να εφαρμοσθεί σε μια ποικιλία σχέσεων, αναλόγως της υποκείμενης οντολογίας. Αναφερόμενοι π.χ. στη σχέση του ανθρώπου με τους θεούς ή με τους προγόνους (όπως συνέβαινε στους προϊστορικούς και αρχαίους πολιτισμούς), ως υγιής ζωή θεωρούταν η ζωή που ευχαριστούσε το Θεό ή τους προγόνους. Το ίδιο αυτό μοντέλο της αρμονίας, ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αναφορικά με τη σχέση του ατόμου με την κοινωνία, την οικογένειά του, ή τον/τη σύντροφό του (όπως γίνεται στα μοντέρνα βιο-ψυχο-κοινωνικά μοντέλα της υγείας), με το περιβάλλον (όπως γίνεται στα οικολογικά μοντέλα) ή με το σύμπαν ως ολότητα (όπως συνέβαινε στα μεσαιωνικά μοντέλα αντιστοιχίας του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμο). Εναλλακτικά, το μοντέλο μπορεί να εστιάζει στη σχέση σώματος και ψυχής (όπως στην ψυχοσωματική ιατρική), στις λειτουργίες του σώματος (όπως τους Ιπποκρατικούς χυμούς, τα τέσσερα βασικά στοιχεία ή τα σύγχρονα άτομα και μόρια), ή τις λειτουργίες του σώματος (όπως την υποκίνηση και τη διέγερση του Μπράουν) τον σπασμό και την ατονία σύμφωνα με το δόγμα του Γουίλιαμ Κάλεν, ή την κατανομή ενός νευρικού ρευστού, όπως στον Μεσμερισμό). Τελικά, ακόμα και η μοντέρνα έννοια της σταθερής κατάστασης (ομοιόσταση) βασίζεται στην ιδέα της αρμονίας μεταξύ των εισερχόμενων και εξερχόμενων στοιχείων. Σε όλες αυτές τις παραλλαγές της έννοιας της υγείας ως αρμονίας, η θεραπεία θα σήμαινε την βασική προσπάθεια για εναρμόνιση, ισορροπία, ή επανόρθωση.

    2. Αντίθετα με τον παραπάνω τρόπο σκέψης, η υγεία μπορεί επίσης να περιγραφεί ως αγώνας. Αναλόγως της υποκείμενης οντολογίας, ο θεμελιώδης αυτός αγώνας μπορεί να θεωρηθεί ότι διεξάγεται μεταξύ θεών και δαιμόνων (όπως μεταξύ των Αχούρα Μάζδα και Αχριμάν στην την παλαιά Περσική θρησκεία του Ζωροαστρισμού) ή μεταξύ ψυχικών, θρησκευτικών, ή πολιτικών επιρροών (όπως στην άμυνα έναντι ξένων εισβολέων σύμφωνα με τις θεωρήσεις της δημόσιας υγείας κατά τον 19ο και τον 20ο αιώνα). Το ίδιο μοντέλο μπορεί επίσης να αναγνωρισθεί ως η βασική ιδέα όλων των μικροβιολογικών θεωριών, όπου αναζητούνται σκώληκες, παράσιτα, βακτήρια, ιοί, κλπ. Η θεραπευτική στρατηγική σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έγκειται στην προσπάθεια να ξεπεραστεί, να υπερνικηθεί ή να εξολοθρευτεί ο σχετικός εχθρός. Η υγεία θεωρείται ως η τελική νίκη έναντι του απειλητικού παράγοντα.

    3. Αντίθετα με τα παραπάνω συγκρουόμενα μοντέλα, η υγεία μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως μέρος μιας διαλεκτικής διαδικασίας. Χωρίς αμφιβολία, αν δεν βιώναμε την ασθένεια, δεν θα μπορούσαμε ούτε να σκεφτούμε την υγεία. Εάν φανταστούμε μια συνεχή κλίμακα που έχει ως άκρα την υγεία και την ασθένεια, η πιο συνήθης κατάσταση θα ήταν ένα μίγμα και των δύο, δηλαδή ούτε η πλήρης υγεία ούτε η πλήρης ασθένεια. Οι δύο πρώτοι που ανέφεραν αυτή την προσέγγιση ήταν οι Αλεξανδρινοί ιατροί Ιερόφιλος και Ερασίστρατος. Αλλοι διάσημοι στοχαστές τόνισαν μια θετική, σχετική, ή παιδαγωγική αξία της ασθένειας, π.χ. για την τελειοποίηση της τέχνης της ζωής ή την ανάπτυξη της ψυχής (όπως ο Γκαίτε και Νοβάλις). Ο γερμανός μύστης Έκχαρτ αποκάλεσε την ασθένεια ως το χρυσό μονοπάτι (via aurea) προς την πραγματική υγεία, δηλαδή την εν Θεώ υγεία. Μεταξύ των μποέμ του 19ου και του 20ου αιώνα η ασθένεια κατά μία έννοια δοξάστηκε, καθώς θεωρήθηκε ως μια προϋπόθεση για την καλλιτεχνική δημιουργικότητα. Παρόμοια, σε διάφορους εσωτερικούς κύκλους που εμπνεύστηκαν από το κίνημα της Νέας Εποχής, η ασθένεια δεν θεωρούταν ως μια άχρηστη καταστροφή, αλλά ως μια ευκαιρία και βοήθημα για μια μελλοντική ψυχική εξέλιξη.

    4. Ένας άλλος τρόπος να προσεγγίσουμε την υγεία είναι η έννοια της ιεραρχικής τάξης. Για παράδειγμα, ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης, υπέρμαχος της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας, όρισε την υγεία ως μια κατάσταση ισονομίας, δηλαδή ίση διακυβέρνηση από όλα τα μέρη του οργανισμού, ενώ τη μοναρχία, δηλαδή την κυριαρχία ενός μόνο μέρους, τη θεώρησε ως ασθένεια. Για τον Πλάτωνα, ωστόσο, η υγεία ήταν ξεκάθαρα η κυριαρχία της ψυχής επί του σώματος, και η κυριαρχία του λογικού μέρους επί του επιθυμητικού μέρους μεταξύ των τριών μερών της ψυχής,. Η προσέγγιση του Χέγκελ υποδήλωνε την κυριαρχία του οργανικού επί του ανόργανου, ενώ η έννοια της ζωτικής δύναμης του Ούφελανδ αφορούσε την επικράτησή της επί του υλικού σώματος. Ουσιαστικά, οι θεωρίες αναλογιών, συμμετρίας ή ομορφιάς, βασίζονται όλες στην ιδέα μιας ιεραρχικής ταξινόμησης των σχετικών μελών. Το ίδιο ισχύει και για τον αρχαίο-Αιγυπτιακό όρο "ma'at", ο οποίος χρησιμοποιήθηκε με την έννοια της δικαιοσύνης, τόσο για την πολιτική όσο και για την ιατρική υγεία.

    5. Η Υγεία ως δυνατότητα είναι μια προσέγγιση που προήλθε από την καθημερινή ζωή των τεχνουργών στις ελληνικές Πόλεις. Για τον Αριστοτέλη η κίνηση ήταν η πραγμάτωση μιας δυνατότητας ή ικανότητας. Για αυτό το λόγο, η υγεία μπορεί να θεωρηθεί ως η προϋπόθεση της ικανότητας κάποιου να κινηθεί ή να επιτύχει ένα σκοπό. Οσο πιο υγιής είναι κάποιος, τόσο περισσότερες δυνατότητες και επιλογές έχει. Κατ'αυτή την έννοια, η Χίλντεγκαρντ της Βουργουνδίας π.χ. όρισε την υγεία ως μια "γονιμότητα" (greenness, viriditas) [ ]. Ο Γερμανικός ιδεαλισμός θεωρούσε την υγεία ως ισοδύναμη της ελευθερίας του μυαλού. Στο πλαίσιο της στρατιωτικής θητείας, η υγεία σημαίνει την ικανότητα για μάχη, ενώ στην αγορά εργασίας, την ικανότητα για εργασία. Για τον Νίτσε η υγεία ήταν η δυνατότητα για αύξηση, εμπλουτισμό και υπέρβαση. Γενικά, το να είναι κανείς υγιής με την έννοια της διάθεσης υψηλών δυνατοτήτων συναντάται π.χ. στη μακροζωϊα, τον οπτιμισμό και την ευθυμία.

    6. Υπό τον τίτλο της υγείας ως υπερβατικότητας μπορούμε να συμπεριλάβουμε όλες τις σχετικές θρησκευτικές, πνευματικές, μυστικιστικές ή ασκητικές προσεγγίσεις της υγείας. Για τον Ελληνα φιλόσοφο Διογένη, π.χ. η υγιέστερη ζωή και συμπεριφορά συνίστατο στον ασκητισμό. Η υγιέστερη κατάσταση της ψυχής για τους Στωϊκούς ήταν ένα είδος ψυχραιμίας (απάθεια), ενώ για τον Επίκουρο ήταν η γαλήνη του μυαλού (αταραξία). Ο Μάρκος Αυρήλιος επιδίωκε την ηρεμία του μυαλού (tranquilitas animi) διαμέσου του αυτο-ελέγχου. Στα πρώτα Χριστιανικά χρόνια, το κίνημα "Christus medicus" θεωρούσε την υγεία ως την εγγύτητα στο Θεό και οι άνθρωποι προσπαθούσαν να την κατακτήσουν με την μίμηση της ζωής του Χριστού. Ο διάσημος Πέρσης ιατρός και φιλόσοφος Αβικέννας ισχυρίστηκε πως η ίαση της ψυχής είναι δυνατή μόνο μέσα από την κατανόηση. Στην Αναγέννηση προσπαθούσαν να κατακτήσουν το επονομαζόμενο "σώμα της χάριτος" διαμέσου μυστικιστικής επίτασης, και οι γυναίκες μύστες με χαρά υπέμεναν πόνο, βασανισμούς, και αιμορραγίες, γιατί αυτά θεωρούνταν ως τα "βέλη του Χριστού" στο δικό τους σώμα, διαμέσου των οποίων θα έφταναν πιο κοντά σ' εκείνον και να γίνουν πνευματικά υγιείς.

    7. Η υγεία ως αυτονομία δηλώνει πως η υγεία μπορεί να ερμηνευτεί ως το αποτέλεσμα συνειδητής αυτο-υπεύθυνης δράσης. Οι ρίζες αυτής της προσέγγισης μπορούν να ανιχνευτούν στην αρχαιότητα όταν η υγεία θεωρούταν αρετή (Αριστοτέλης, Κικέρωνας, Σενέκας), δηλαδή ένα άμεσο αποτέλεσμα αυτο-ελέγχου και εγκράτειας. Σύμφωνα με την φιλοσοφία της Αναγέννησης, η υγεία ήταν το αποτέλεσμα της σοφίας και της μόρφωσης του αρχηγού της οικογένειας (πάτερ-φαμίλιας). Ή η υγεία θεωρούταν το αποτέλεσμα της συμμόρφωσης σε μια συγκεκριμένη διατροφή (όπως στα πρώτα καθεστώτα της Ισλαμικής κουλτούρας), η επιλογή μιας μοναχικής και αφοσιωμένης ζωής (vita solitaria et contemplativa, όπως στην περίπτωση του Πετράρχη), ή η αφοσίωση σε μια ηθική ζωή (Ούλριχ φον Χούτεν).

    8. Η προσέγγιση που διαφέρει περισσότερο συγκριτικά με όσες αναφέρθησαν έως τώρα, είναι αυτή της αιτιότητας. Αναμφισβήτητα, από τα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι στοχάζονταν και διενεργούσαν έρευνες σχετικά με την αιτιότητα, το ίδιο και στην ιατρική. Ο Γαληνός για παράδειγμα, διαχώριζε τα υγιεινά, επιβλαβή, ή ουδέτερα αίτια (causae salubres, insalubres, neutrae). Επίσης στην Αναγέννηση οι διάφορες μαγικές τεχνικές εμπεριείχαν ένα μεγάλο βαθμό αιτιώδους λογικής. Μια εντελώς νέα μορφή προσέγγισης, ωστόσο, αναπτύχθηκε με την επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα, όταν η αιτιοκρατική-μηχανική και ποσοτική σκέψη έγινε το βασικό μοντέλο της κατ' εξοχήν επιστήμης. Στην ιατρική, αυτό το είδος απλουστευτικού ορθολογισμού δεν γνώρισε μεγάλη πρόοδο έως τον 19ο αιώνα, αλλά από τότε και ύστερα έχει εκτοπίσει όλες τις άλλες προσεγγίσεις στο παρασκήνιο. Η προσέγγιση αυτή αυτο-περιορίζεται στην διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων των υλικών δομών του σώματος. Υπό αυτό το πρίσμα, η υγεία θα ήταν κάτι σαν την πιο αποτελεσματική και οικονομική σειρά φυσικών δράσεων και χημικών αντιδράσεων.

    9. Ως μια συνέχεια των μοντέλων της αιτιότητας και της αυτονομίας, οι κυβερνήσεις έλαβαν μέτρα για να επηρεάσουν την υγεία των πολιτών. Τον 18ο αιώνα ιδρυθηκε το κίνημα της δημόσιας υγείας με ιατρική νομοθεσία, ιατρική οργάνωση, και "ιατρική αστυνόμευση". Η εκπαίδευση στην ιατρική πλέον ήταν υποχρεωτική, και τυπώθηκαν ιατρικές οδηγίες για το ευρύ κοινό. Ο Καντ διακήρυττε την υγεία ως καθήκον, γιατί προάγει την ηθική. Το πολιτικό υπόβαθρο των νέων κυβερνητικών προσπαθειών για την υγεία, ωστόσο, ήταν χρησιμοθηρικό και εμποροκρατικό. Με βάση το ίδιο πνεύμα εισήχθησαν και άλλες νέες επιστήμες, όπως π.χ. η κοινωνιολογία ως η "φυσική της κοινωνίας" (από τον Αύγουστο Κοντ) και η υγιεινή ως το "δόγμα της επιστήμης της υγείας " (του Μαξ φον Πεττενκόφερ). Στην Γερμανία το πρόγραμμα σπουδών των ιατρών επίσης μεταρρυθμίστηκε νομοθετικά: από το 1861 οι εξετάσεις στη φιλοσοφία εγκαταλήφθηκαν, και αντικαταστάθηκαν από εξετάσεις στις βιολογικές επιστήμες (tentamen physicum).

    10. Ανέκαθεν, ωστόσο, εκτός των κυρίως προσεγγίσεων, υπήρχαν επίσης και δευτερεύουσες τάσεις. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στη μεταμοντέρνα εποχή, όπου μια πληθώρα τάσεων συνυπάρχουν ταυτόχρονα. Στην ιατρική αγορά, π.χ. υπάρχει ένας πλουραλισμός ή ευρεία ποικιλία εναλλακτικών προσεγγίσεων για την υγεία. Παρ' όλ' αυτά, η κάθε μία από αυτές έχει προέλθει από ένα συνδυασμό των βασικών μοντέλων που αναφέρθησαν παραπάνω. Μπορεί να εμπνέονται από στοιχεία της κβαντικής φυσικής, τη συστημική θεωρία, τις θεωρίες του χάους, τη θεωρία της αυτο-οργάνωσης, την αυτοποίηση, κλπ, ενώ ανασυνδυάζονται ευρέως μεταξύ τους. Τόσο η ύπαρξη όσο και η έλξη που εξασκούν οι θεωρίες αυτές προς ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού ίσως είναι ένα σημάδι ότι η απλή αιτιοκρατική-μηχανική σκέψη, που κυριαρχεί στην σημερινή ιατρική σκέψη, δεν εξηγεί επαρκώς διάφορα φαινόμενα της πραγματικής ζωής των ασθενών αλλά και το πώς συλλαμβάνουν την έννοια της υγείας. Έτσι λοιπόν, τον 21ο αιώνα υπάρχει ακόμα η ανάγκη της προσφυγής και σε αυτά τα - φαινομενικά παρωχημένα - μοντέλα.



    Ορισμός της Υγείας: στο πέρασμα των αιώνων, οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν διάφορες προσεγγίσεις για να περιγράψουν αυτό που αντιλαμβάνονταν ως υγιή κατάσταση. Τελικά φαίνεται πως αποτελούνται από συγκεκριμένους συνδυασμούς επαναλαμβανόμενων μοντέλων, αναλόγως με τις υποκειμενικές αρχές και πεποιθήσεις του κάθε ερευνητή.

Ορφέας:

....συνέχεια από το προηγούμενο....

    Η «Υγεία» στα κείμενα του Χάνεμανν

    Αντίθετα με εμάς, ο Σαμουήλ Χάνεμανν έζησε σε μια εποχή προτού η θριαμβευτική πρόοδος της επιστημονικής μεθοδολογίας στην ιατρική του 19ου αιώνα περιορίσει την τέχνη της ίασης σε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης. Στην εποχή του, ήταν ακόμα δυνατό για τους πρωταγωνιστές της ιατρικής να επωφεληθούν από ένα εξαιρετικά ευρύ πεδίο απόψεων. Για την ακρίβεια, οι επιστημονικές συζητήσεις εκείνης της περιόδου (Γερμανικός Ιδεαλισμός και Γερμανικός Ρομαντισμός) είναι γεμάτες από στοιχεία όλων των προσεγγίσεων που αναφέρονται εδώ. Επίσης ο Χάνεμανν ήταν δεκτικός και εξοικοιωμένος με όλες αυτές.

    1. Οσον αφορά, για παράδειγμα, την ιδέα της υγείας ως αρμονίας είναι εύκολο να παραπέμψει κανείς στον γνωστό ορισμό του Χάνεμανν σχετικά με την ασθένεια, η οποία ορίζεται ως απορρύθμιση της ζωτικής δύναμης, ενώ παράλληλα η υγεία γίνεται αντιληπτή ως μια κατάσταση αρμονικού συντονισμού της ζωτικής δύναμης. Αντιστοίχως, σε πολλά σημεία στο "Όργανον της Θεραπευτικής Τέχνης" ο Χάνεμανν παραφράζει την υγεία με τον όρο "αρμονική πορεία της ζωής" (§ 9) ή "αρμονικό παιχνίδι της ζωής" (§ 16).

    2. Η υγεία ως αποτέλεσμα του αγώνα, από την άλλη μεριά, είναι άλλη μια σταθερή ιδέα που διαπερνά τα κείμενα του Χάνεμανν από νωρίς. Περιγράφει πολλές παθογονικές επιρροές, έναντι των οποίων ο οργανισμός πρέπει να προστατέψει τον εαυτό του. Το φάσμα εκτείνεται από τις σωματικές, κλιματικές και γεωγραφικές επιρροές, έως τις διανοητικές, συναισθηματικές και φανταστικές επιρροές και τους παθογόνους μικροοργανισμούς των οξέων και χρονίων λοιμωδών ασθενειών. Καθώς στην εποχή του Χάνεμανν τα βακτήρια, οι ιοί, και τα περισσότερα πρωτόζωα ήταν άγνωστα, χρησιμοποιούσε λιγότερο σαφώς καθορισμένους όρους, όπως μεταδοτική μόλυνση, μίασμα, ή απλώς "προσάναμμα της μόλυνσης". Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με αυτή τη σκοπιά, η αποστολή της ιατρικής είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να ξεπεράσουν και να νικήσουν τους εχθρικούς εισβολείς, όπως στην περίπτωση της χολέρας.

    3. Είναι ενδιαφέρον πως η άποψη του Χάνεμανν για την αλληλεπίδραση μεταξύ του οργανισμού και των παθογόνων παραγόντων (ή ουσιών με φαρμακολογική δράση) δεν περιοριζόταν σε μια απλή εναλλακτική επιλογή, όπως νίκη ή ήττα, αλλά συνεπαγόταν επίσης διαλεκτικά στοιχεία. Η έννοια της επιδείνωσης για παράδειγμα, βασίζεται στην υπόθεση ότι μια (παροδική) χειροτέρευση των συμπτωμάτων δεν σημαίνει αναγκαία και την επιδείνωση της κατάστασης της υγείας. Αντιθέτως, η αύξηση των συμπτωμάτων υπό την ομοιοπαθητική θεραπεία μπορεί να είναι σημάδι μιας διαδικασίας αποκατάστασης και τελικώς να οδηγήσει σε μια καλύτερη κατάσταση υγείας σε σχέση με πριν. Το ίδιο ισχύει και για τις δοκιμές των ομοιοπαθητικών φαρμάκων (provings) οι οποίες - σύμφωνα με το Χάνεμανν - έχουν μια ενδυναμωτική δράση στην υγεία του δοκιμαστή (§ 141).

    4. Παρά τα απελευθερωτικά κινήματα, όπως η Γαλλική Επανάσταση, ο ιεραρχικός τρόπος σκέψης ήταν ακόμη πολύ συνήθης στην εποχή του Χάνεμανν. Ετσι, στους ιατρικούς στοχαστές φαινόταν περισσότερο από λογικό πως η σχέση μεταξύ της πνευματοειδούς ζωτικής αρχής και του σώματος έπρεπε να ερμηνεύεται ως μια ιεραρχική τάξη - σε αναλογία με τη φεουδαρχία, τη μοναρχία ή το μονοθεϊσμό. Πράγματι, ο Χάνεμανν φανταζόταν τη ζωτική δύναμη ως μια δύναμη που παρέχει τη ζωή και την τάξη, καθιστά δυνατή την αντίληψη,την αυτο-συντήρηση και το τελεολογικό ένστικτο, κλπ. Εν συντομία, τη θεωρούσε τον αυταρχικό κυβερνήτη επί του πτωχού, απολύτως εξαρτημένου οργανισμού (§ 10). Κατ' αναλογία, η υγεία ορίζεται ως η απόλυτη κυριαρχία της ζωτικής δύναμης επί του υλικού σώματος (§ 9).

    5. Τα κείμενα του Χάνεμανν δεν περιορίζονται σε στενά ιατρικά ζητήματα. Όλα τα βιβλία και τα άρθρα του συνήθως περιέχουν επίσης και σκέψεις περί φιλοσοφίας, ανθρωπολογίας και ηθικής. Σε συμφωνία με τους σύγχρονούς του, ο Χάνεμανν πίστευε στον υψηλό προορισμό του Ανθρώπου με την έννοια της κλήσης του σε επιδίωξη της πρακτικής, γνωσιακής, και πνευματικής τελειότητας. Προς αυτό τον σκοπό, η καλή υγεία χρησιμεύει ως εργαλείο, δηλαδή η υγεία θεωρείται δυνατότητα για ηθική και διανοητική ανάπτυξη.

    6. Στενά συνδεδεμένη με την έννοια της υγείας ως δυνατότητας, είναι η ιδέα της υγείας ως υπερβατικότητας. Παρότι ο Χάνεμανν δεν ήταν κάποιος που εκκλησιάζονταν συστηματικά ή εξομολογούταν δογματικά, ήταν θρησκευόμενος με μια ελεύθερη, ισορροπημένη έννοια. Σε συμφωνία με αυτό που ονομαζόταν "φυσική θρησκεία" καθώς και με τη μασονία (την οποία είχε ασπαστεί ως μέλος), ο Χάνεμανν έβλεπε για παράδειγμα την εξάσκηση της ιατρικής ως μια Θεία λειτουργία στο βωμό της αλήθειας και τον ιατρό προσκυνητή ως "άμεσα συνδεόμενο με τον δημιουργό του κόσμου ". Ενώ διανοητικά και ηθικά ελαττώματα, όπως η νωθρότητα, η τεμπελιά, και η ισχυρογνωμοσύνη, εμποδίζουν την επίτευξη αυτού του στόχου, η υπέρβαση και τελειοποίηση της υγείας από επίπεδο σε επίπεδο σε μια ανιούσα κατεύθυνση, είναι το κλειδί για αυτή.

    7. Ως παιδί του Διαφωτισμού, ο Χάνεμανν είχε κλίση προς την έννοια της αυτονομίας. Έτσι λοιπόν, εκτός από τα βιβλία του για την θεραπευτική, έγραψε πολλά φυλλάδια και άρθρα για το ευρύ κοινό προσπαθώντας να ενημερώσει, να εκπαιδεύσει, και να διαφωτίσει σχετικά με την υγιεινή, τη διαιτολογία, και τον τρόπο ζωής. Προφανώς, η υγεία θεωρείται εδώ ως το αποτέλεσμα λογικής και αυτο-κυριαρχούσας συμπεριφοράς.

    8. Ζώντας στο σταυροδρόμι δύο ιστορικών εποχών όσον αφορά την ιατρική θεωρία, η σκέψη του Χάνεμανν ήταν, σε ορισμένα σημεία, ακόμα δεσμευμένη από παραδοσιακές ιδέες, ενώ σε άλλα, επεκτεινόταν στα νέα επιστημονικά μοντέλα των αιτιοκρατικών-μηχανιστικών ερμηνειών. Ήδη από τα πρώτα του ιατρικά κείμενα αναφερόταν σε "ζωϊκές μηχανές", "κύρια ελατήρια" "ωρολογιακών μηχανισμών", κλπ. Μέχρι την τελευταία έκδοση των βιβλίων του, προσπάθησε να εξηγήσει τους μηχανισμούς της ίασης μέσω του νόμου των ομοίων με την υιοθέτηση μιας ντετερμινιστικής αλληλεπίδρασης μεταξύ της υποτιθέμενης ζωτικής δύναμης και των φαρμακολογικών ουσιών. Στο τέλος, τροποποίησε τη φαινομενολογική προσέγγισή του σχετικά με την λήψη του ομοιοπαθητικού ιστορικού για χάρη του δόγματός του περί μιασμάτων τα οποία θεωρούσε πραγματική αιτία των χρονίων νοσημάτων. Είναι προφανές ότι και ο αιτιοκρατικός τρόπος σκέψης έλκυε τον Χάνεμανν.

    9. Η δημόσια υγεία παίζει επίσης ένα σημαντικό ρόλο στα κείμενα του Χάνεμανν, ιδίως στα πρώτα του χρόνια. Η γνώση και εμπειρία του σε επιδημιολογικά, ιατροδικαστικά και διοικητικά θέματα, δείχνουν έναν άνθρωπο που εμπνεύστηκε και κινητοποιούταν από την ιδέα ότι η υγεία είναι πράγματι ένα παράγωγο των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκων και επίσης ένα θέμα πολιτικής απόφασης.

    10. Από μια σχολαστική και συστηματική σκοπιά, δεν υπάρχει ούτε μία από τις έννοιες που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο, η οποία να ξεχωρίζει εις βάρος μιας άλλης στα κείμενα του Χάνεμανν. Και ενώ τα πρώτα χρόνια στην ιστορία της ιατρικής, τα μοντέλα αυτά συχνά παρουσιάζονταν με ένα απόλυτο, καθαρόαιμο τρόπο, στην εποχή του Χάνεμανν ήταν ήδη σύνηθες να συνδυάζονται οι αρχές και οι μέθοδοι διαφόρων θεωρητικών προσεγγίσεων σε - περισσότερο ή λιγότερο - εκλεκτικά [ ] σύστηματα ιατρικής πρακτικής. Επίσης ο Χάνεμανν, ο οποίος ήταν πρακτικός παρά θεωρητικός, δεν φοβόταν να επωφεληθεί του πλουραλισμού των εννοιών που αναφέρθηκαν παραπάνω (αρμονία, αγώνας, διαλεκτική, ιεραρχία, δυνατότητα, υπερβατικότητα, αυτονομία, αιτιότητα και πολιτική) - εφόσον αυτές αποδεικνύονταν χρήσιμα εργαλεία στην άσκηση της ιατρικής του.

    Η «Υγεία» στην Ομοιοπαθητική σήμερα

    Όλα τα παραπάνω μοντέλα μπορούν να εντοπισθούν και στη σημερινή ομοιοπαθητική - παρόλο που είναι ανανεμιγμένες στις διαφορετικές σχολές και τάσεις. Δεν θα αναφερθούμε αναλυτικά σε κάθε μία από αυτές, καθώς ένα γενικό σχόλιο αρκεί επί του παρόντος. Το γεγονός ότι ο Χάνεμανν ήταν δεκτικός σε όλες τις διαφορετικές προσεγγίσεις, προσφέρει μια γέφυρα από το δόγμα και τα κείμενά του στο σήμερα. Η μετα-μοντέρνα ομοιοπαθητική ταλανίζεται από το ότι είναι διασπασμένη σε μια πληθώρα νέων σχολών.

    Αυτό υποδεικνύει, ωστόσο, ότι οι ομοιοπαθητικοί γιατροί και επαγγελματίες του χώρου της υγείας ακόμα (ή περισσότερο από ποτέ) αγωνίζονται για μια γενική θεωρία της ομοιοπαθητικής η οποία θα τους (1) καθοδηγούσε στην άσκηση της ομοιοπαθητικής, (2) θα εξηγούσε τι ακριβώς κάνουν, και (3) θα ικανοποιούσε τις διανοητικές, ηθικές και πνευματικές ανάγκες τους. Καθώς οι γιατροί είναι και αυτοί άνθρωποι, συχνά θέλουν να ικανοποιούνται και στα τρία επίπεδα. (Στη νέα γερμανική έκδοση του Οργάνου, αυτά τα τρία επίπεδα έχουν ήδη αποσυνδεθεί και διαχωριστεί, παρέχοντας έτσι μια σταθερή βάση για την μελλοντική έρευνα) [ ].

    - Το πρώτο επίπεδο θα είναι το ευκολότερο να επιλυθεί. Η κρίση των διαφόρων πρακτικών συμβουλών, των γνωμικών και των οδηγιών, θα πρέπει να βασιστεί σε εμπειρικά αποτελέσματα, κλινικές μελέτες, και εμπεριστατωμένη αξιολόγηση. Σε αυτό, περισσότερο από ό,τι σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο, θα ήταν δυνατό να επέλθει συναίνεση, να παρουσιαστούν στατιστικά στοιχεία, ή ακόμα και να μιλήσουμε για πράγματα όπως η πρακτική αλήθεια ή η αντικειμενικότητα.
- Το τρίτο επίπεδο, ωστόσο, το επίπεδο της μεταφυσικής, αφορά τις θρησκευτικές, φιλοσοφικές, και ιδεολογικές πεποιθήσεις και ιδιοσυγκρασίες όλων. Όπως έχει δείξει η εμπειρία, είναι δύσκολο - αν όχι αδύνατο - να πεισθεί κάποιος να τροποποιήσει, να αλλάξει ή να εγκαταλείψει την υποκειμενική άποψή του για τον κόσμο. Ακόμα και αποδείξεις ή επιστημονικά επιχειρήματα δεν φαίνεται να έχουν την παραμικρή τύχη απέναντι στη γνήσια ανθρώπινη φύση και στις προσωπικές πεποιθήσεις.

    - Μεταξύ αυτών των άκρων βρίσκεται το δεύτερο επίπεδο, το επίπεδο της εξήγησης ή της πραγματικής θεωρίας της ιατρικής. Αυτό είναι το πεδίο μάχης όλων των αναμορφωτών, θεωρητικών, και ταξινομιστών στην ιστορία της ιατρικής. Σε αυτό το βασίλειο, μεταξύ των εμπειρικών ευρημάτων και των μεταφυσικών πεποιθήσεων, ωστόσο, δεν αναμένεται να υπάρχει ούτε απόλυτη αντικειμενικότητα ούτε πλήρης υποκειμενικότητα, ούτε γενικός ντετερμινισμός ούτε τύχη, ούτε απλή ομοιομορφία ούτε πλήρης σχετικότητα. Πρόκειται για το ευρύ πεδίο των βιολογικών επιστημών, της φιλοσοφίας, της θεωρίας της επιστήμης, κλπ. Και είναι αυτό το επίπεδο, στο οποίο οι ιατροί - πρώτοι από όλους - πρέπει πρώτα να στοχαστούν πως θέλουν οι ίδιοι να βλέπουν τους εαυτούς τους.

    Κάποιοι θεραπευτές, με βάση τις προτιμήσεις τους, μπορεί να αποφασίσουν να περιορίσουν τα ενδιαφέροντά τους στην εφαρμογή πρακτικών κανόνων, σύμφωνων με τους νόμους στους οποίους εκπαιδεύτηκαν. ’λλοι μπορεί να επιδίδονται σε υψηλόφρονες υποθέσεις, και έτσι να τείνουν να αγνοούν την εμπειρική πραγματικότητα των ασθενών τους. Ως πιο ισορροπημένη και πιο κατάλληλη για τους ακαδημαϊκούς ιατρούς, ωστόσο, θα ήταν μια ενδιάμεση θέση. Αυτό ωστόσο προϋποθέτει την ετοιμότητα των γιατρών να δεχτούν την πρόκληση, να ξεπεράσουν την πίστη στην κατοχή της απόλυτης αλήθειας, και αντ'αυτού, να υιοθετήσουν τη μέθοδο της κριτικής σκέψης. Έτσι, με το στοχασμό, για παράδειγμα διαφορετικά μοντέλα για την υγεία μπορούν να μελετηθούν, να συνδυαστούν, και να εξελιχθούν.

    Μια τέτοια προσπάθεια απαιτεί μεγάλη αυτοκριτική και ενδοσκόπηση. Αντί της αφελούς πίστης στην πιθανότητα ότι θα καταφέρει κάποτε να σταθεί σε σίγουρο έδαφος ή απλά να προχωρήσει από την απροκατάληπτη παρατήρηση στην αξιόπιστη γνώση, ο θεωρητικός της ιατρικής πρέπει να γνωρίζει πως πάντα αρχίζει από υποθέσεις οι οποίες δεν μπορούν να αποδειχτούν με την απόλυτη έννοια, πως όλα τα συστήματα θα είναι πάντα ατελή, και ότι ποτέ κανείς δεν θα μπορέσει να γνωρίσει τι βρίσκεται πέρα από τα μοντέλα και τις θεωρίες μας.

    Αυτό που η κβαντική φυσική εδραίωσε τον 20ο αιώνα, ότι δηλαδή είναι θεωρητικώς αδύνατο για τους επιστήμονες να γνωρίσουν κάποτε τι βρίσκεται πέρα από τα μετρώμενα μεγέθη (δηλαδή πέρα από τα κύματα ή σωματίδια), ο Χάνεμανν το περιέγραψε με την ορθολογική γλώσσα της εποχής του, τονίζοντας συνεχώς ότι η ανθρώπινη γνωστική ικανότητα είναι περιορισμένη. Στηριζόμενος στον Καντ, ο οποίος όρισε επιστημολογικά τα όρια της ακέραιας, πρακτικής, και τελεολογικής λογικής, ο Χάνεμανν προσπάθησε - όσο περισσότερο μπορούσε - να αποφύγει τις κενές έννοιες που δεν στηρίζονταν στην εμπειρία, καθώς και τον πεζό παραεμπειρισμό χωρίς υποκείμενες θεωρητικές αρχές. Χωρίς αμφιβολία, η κύρια αποστολή του ήταν η εδραίωση ενός θεραπευτικού συστήματος και όχι η παρουσίαση μιας καθολικής θεωρίας της ιατρικής. Αυτό εξηγεί γιατί στην περίπτωση σύγκρουσης της εμπειρίας με μία συνεπή θεωρία χωρίς αντιφάσεις, η θεωρία αντιμετωπιζόταν ως υποδεέστερης αξίας. Ας μην ξεχνάμε πως ο Χάνεμανν δεν ήταν φιλόσοφος.

    Προοπτικές

    Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν όταν κάποιος προσπαθεί να αναπτύξει, να υπερασπιστεί και να προωθήσει την ομοιοπαθητική στον 21ο αιώνα. Το να ισχυριζόμαστε ότι η ομοιοπαθητική οδηγεί τους ασθενείς σε καλύτερη υγεία αντί της καταπίεσης των συμπτωμάτων είναι σίγουρα μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση, καθώς προκαλεί θετικούς συνειρμούς και μπορεί να συσχετιστεί με δημοφιλείς ή μοντέρνες ιδέες, όπως η αυτο-υπευθυνότητα, η ολιστικότητα, και η salutogenesis [ ]. Ακόμα περισσότερο μιας και προφανώς έγκειται σε μοντέρνες επιστημονικές προσεγγίσεις όπως η συστημική θεωρία, η κυβερνητική, και η σημειολογία, παρά στην Καρτεσιανή γραμμική-ντετερμινιστική και αιτιοκρατική-μηχανιστική σκέψη. Η ιδέα της συνεχούς προσπάθειας για τη βελτίωση της υγείας, η οποία μπορεί να διεγερθεί με τη χρήση φαρμακολογικών ουσιών, ωστόσο, θυμίζει στους μελετητές της ιατρικής ιστορίας το δόγμα της υποκίνησης και της διέγερσης του Ιωάννη Μπράουν, που αποτέλεσε το αρχικό σημείο για τα επακόλουθα ιατρικά συστήματα που άντλησαν έμπνευση από τη φιλοσοφία του Σέλλινγκ για τη φύση. Ο Χάνεμανν ήταν πολέμιος όλων αυτών. Από τη δική του σκοπιά, επρόκειτο για μάταιες υποθέσεις οι οποίες οδηγούσαν σε αναποτελεσματική ή ακόμα και σε κακή άσκηση της ιατρικής.

    Από την άλλη πλευρά, εάν η ομοιοπαθητική πρακτική σύμφωνα με τις αρχές του Χάνεμανν αποδειχτεί ένα εξαιρετικό εργαλείο που κάνει τους ασθενείς ανθρώπους υγιείς, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι το μοναδικό ή ότι μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις. Εάν λάβουμε υπόψη μας το πόσο πολύπλευρος είναι ο άνθρωπος και τις αντίστοιχες θεωρίες και ειδικότητες που έχουν αναπτυχθεί, φαίνεται πολύ τολμηρό να ισχυριστεί κανείς ότι π.χ. οι φυσιοθεραπευτές, οι ψυχολόγοι, οι κοινωνιολόγοι, οι φιλόσοφοι, οι θεολόγοι, οι πολιτικοί, οι καλλιτέχνες, κλπ δεν μπορούν να προσφέρουν γνώση ή συμβουλές για καλή υγεία - εφόσον παράλληλα ο ασθενής λαμβάνει το σωστό ομοιοπαθητικό του φάρμακο. Η δημιουργία αίσθησης συνεκτικότητας [ ] στο ανθρώπινο ον (η ουσία της salutogenesis) μπορεί να απαιτεί μια σωστή συνταγογράφηση, αλλά επίσης και επαυξημένη ανθρώπινη ικανότητα. Εάν ένας ομοιοπαθητικός - πέρα από την επαγγελματική του κατάρτιση - συνέβαινε επίσης να είναι ειδικός και σε όλους τους άλλους τομείς, πραγματικά θα πλησίαζε πολύ στον ιδεατό θεραπευτή. Ωστόσο, αυτό δεν μπορεί να αναμένεται από το μέσο ταλαντούχο άνθρωπο. Έτσι λοιπόν, η ιδέα της salutogenesis με την έννοια της προαγωγής της υγείας είναι μια ιδέα που η ομοιοπαθητική θα έπρεπε να μοιραστεί με τις άλλες επιστήμες και τέχνες. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ούτε αποκλειστικά, ούτε ως συνώνυμο.

    Συνοψίζοντας τις παραπάνω σκέψεις, μπορούμε να πούμε ότι η ιστορική γνώση και η φιλοσοφική κρίση μπορεί να μας προφυλάξει έναντι περιβόητων παγίδων που κρίβουν οι κατηγοριοποιήσεις, αλλά και από το να ζητάμε πολλά από την ομοιοπαθητική έχοντας υπερβολικά φιλόδοξους στόχους. Αποτιμώντας τη σχέση μεταξύ της ομοιοπαθητικής και της υγείας, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να διατηρήσουμε τη δέουσα ισορροπία μεταξύ του ορθολογισμού και του ρομαντισμού, της παράδοσης και της τάσης για πρόοδο, της επιστήμης και της μεταφυσικής.

    Αναφορές:
    1. Viriditas: μία ιδιότητα της θεϊκής φύσης. Έχει μεταφραστεί με διάφορους τρόπους: φρεσκάδα, ζωτικότητα,    γονιμότητα, καρποφορία ή ανάπτυξη. Χρησιμοποιείται ως μεταφορά για την πνευματική και σωματική υγεία.
    2. Εκλεκτική ιατρική: παρόμοια με τη σύγχρονη βοτανοθεραπεία ή φυσιοπαθητική.
    3. Hahnemann, Samuel, Organon der Heilkunst. Neufassung der 6. Auflage mit Systematik und Glossar von Josef M. Schmidt. Munchen 2003; 2. Auflage Munchen, Jena 2006.
    4. Salutogenesis: ο όρος περιγράφει μια προσέγγιση η οποία εστιάζει σε παράγοντες που υποστηρίζουν την ανθρώπινη υγεία και ευεξία, και τον συσχετισμό τους σε παράγοντες που προκαλούν ασθένειες. Ο όρος Salutogenesis προέρχεται από δύο λέξεις. Τη λατινική λέξη Salute, που σημαίνει υγεία, και την ελληνική λέξη γένεση, που σημαίνει προέλευση.
    5. Ορος που χρησιμοποιήθηκε από τον Αντονόφσκι, «sense of coherence» (SOC).

    Από: http://www.homeopathy.gr/homeopathy/definition-health-medicine.html

Ορφέας:

    Συνέντευξη του Γιώργου Βυθούλκα: Χρειάζεται άμεσα η θεσμοθέτηση της ομοιοπαθητικής στην Ελλάδα

    Η ομοιοπαθητική ανήκει στην καθαρή ιατρική και διαφέρει μόνο στην θεραπευτική της προσέγγιση σε ασθένειες και καταστάσεις όπου η συμβατική ιατρική δεν έχει καλά ή καθόλου αποτελέσματα.

    Τι σας έκανε να στραφείτε προς την ομοιοπαθητική;

    Πρώτα από όλα η πολύ κακή υγεία που είχα από παιδί. Ύστερα όταν την γνώρισα διαβάζοντας ήρθε το πάθος να την μελετήσω σωστά και σε βάθος. Μετά ήρθαν τα θεραπευτικά αποτελέσματα. Εκπληκτικά για τα τότε ιατρικά δεδομένα του 1960. Κατόπιν όλα τα άλλα ήρθαν σχεδόν νομοτελειακά. Δεν μπορούσα να κάνω πίσω, δεν μπορούσα παρά να προωθήσω μια θεραπευτική με τόσο αγαθά αποτελέσματα σε μια κοινωνία που την είχε ανάγκη και χωρίς να το ξέρει την είχε απορρίψει περιθωριοποιώντας την στο έπακρο. Μη φανεί παράξενο, αλλά οι θεραπείες που είδα με την ομοιοπαθητική φάνταζαν σχεδόν σαν θαύματα. Όταν μια τόσο μικρή ποσότητα φαρμάκου μπορούσε να φέρει αυτά τα αποτελέσματα κάτι πολύ σημαντικό συνέβαινε στην ιατρική, που δεν είχε αξιολογηθεί σωστά. Έτσι όχι μόνο στράφηκα προς αυτή την θεραπευτική, αλλά αφιέρωσα ολόκληρη τη ζωή μου στην καλύτερη κατανόηση της και στην διδασκαλία της σε μια προσπάθεια να διαδοθεί έτσι, ώστε περισσότεροι συνάνθρωποι' μας να ωφεληθούν από αυτή.

    Πιστεύετε ότι η ιατρική είναι μια και αδιαίρετη;

    Ασφαλώς. Πιστεύω ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της ιατρικής είναι απαραίτητη για κάποιον που παρεμβαίνει θεραπευτικά και γι αυτό το λόγο προσπάθησα να την διδάξω μόνο σε γιατρούς. Έτσι ο γιατρός θα είχε μια επιπλέον δυνατότητα στη θεραπευτική του προσέγγιση. Στην Ευρώπη υπήρξε στο παρελθόν (50 χρόνια πριν) μια απαξίωση για αυτή την θεραπευτική εκ μέρους των γιατρών και γι αυτό αρκετοί μη γιατροί ξεκίνησαν να την εφαρμόζουν στην Ευρώπη, αλλά και αλλού, εξ αιτίας της ζήτησης που υπήρχε εκ μέρους των ασθενών. Έτσι δημιουργήθηκε μια κατάσταση όπου γιατροί και μη γιατροί μπορούν ακόμα και σήμερα να την εφαρμόζουν ελεύθερα στην Ευρώπη και στην Αμερική. Πρέπει να πω ότι μετά την παρέμβαση μου ο αριθμός των γιατρών έχει αυξηθεί κατά πολύ στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική. Στην Ελλάδα όμως η ομοιοπαθητική εφαρμόζεται και πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από γιατρούς. Αυτή ήταν η πεποίθηση μου και η στρατηγική που ακολούθησα από το 1967 που γύρισα στην Ελλάδα. Η ομοιοπαθητική ανήκει στην καθαρή ιατρική και διαφέρει μόνο στην θεραπευτική της προσέγγιση σε ασθένειες και καταστάσεις όπου η συμβατική ιατρική δεν έχει καλά ή καθόλου αποτελέσματα.

    Η ομοιοπαθητική είναι πανάκεια;

    Ασφαλώς όχι. Δεν θεραπεύει τα πάντα και πρέπει να συνεργάζεται με την συμβατική ιατρική όταν αυτό είναι αναγκαίο για την καλύτερη αντιμετώπιση του ασθενούς. Αλλωστε είναι διαφορετικά τα πεδία δράσεως της μιας ή της άλλης και ανάλογη η αντιμετώπιση.

    Γιατί η ομοιοπαθητική έχει τόσο μεγάλη απήχηση στον κόσμο και καθημερινώς κερδίζει έδαφος;

    Είναι γιατί μπορεί να παρεμβαίνει στην αρχή των χρονίων και εκφυλιστικών παθήσεων, εκεί που η συμβατική θεραπευτική δεν μπορεί να κάνει σχεδόν τίποτα, και να αναστέλλει την εξέλιξη τους ή να την καθυστερεί. Αυτό εκτιμάται από τους ασθενείς και έτσι παρά την όποια αντίδραση ή απαξίωση, οι ασθενείς αναζητούν και ακολουθούν αυτό που τους ωφελεί.

    Είστε ευχαριστημένος από την κατάσταση της ομοιοπαθητικής διεθνώς;

    Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν γίνει τεράστια βήματα προς μια ουσιαστικότερη και γενικότερη αναγνώριση της ομοιοπαθητικής όχι μόνο μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά και μέσα στο ιατρικό Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Π.χ. πριν από 5 χρόνια δεν υπήρχε κανένα ιατρικό πανεπιστήμιο που να έχει εισάγει την ομοιοπαθητική στις Ιατρικές Σχολές. Σήμερα υπάρχουν τουλάχιστον έξι Ιατρικές Σχολές στην Ευρώπη που προωθούν προγράμματα εκπαίδευσης στην ομοιοπαθητική. Βέβαια για κράτη όπως της Νότιας Αμερικής, της Ινδίας ή του Πακιστάν,οι σχολές ομοιοπαθητικής έχουν διπλασιασθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια και ξεπερνούν τις διακόσιες. Ο λόγος είναι ότι αφ ενός τα φάρμακα είναι φτηνά, αφ ετέρου δεν υπάρχει ισχυρή φαρμακοβιομηχανία που να αντιστέκεται σε αυτές τις χώρες. Σε πολιτικό επίπεδο η Ιταλία φαίνεται να πρωτοπορεί θέλοντας να είναι η πρώτη που θα θεσμοθετήσει την εισαγωγή της ομοιοπαθητικής στις Ιατρικές Σχολές. Όπως ήδη ξέρετε είχα πάει να καταθέσω στην επιτροπή της Ιταλικής Βουλής γι αυτό το θέμα . Αυτή την στιγμή προωθείται σχέδιο νόμου γι αυτό το θέμα. Επομένως θα έπρεπε να είμαι ευχαριστημένος για την ώρα τουλάχιστον. Εκείνο όμως που εγώ γνωρίζω καλύτερα από κάθε άλλον είναι ότι ακόμα η ομοιοπαθητική δεν έχει πάρει την θέση που πραγματικά της αξίζει στον Ευρωπαϊκό χώρο.

    Είστε ευχαριστημένος από την κατάσταση της ομοιοπαθητικής στην Ελλάδα;

    Τα δυο τελευταία χρόνια υπάρχει πραγματικά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον από μέρους πολλών νέων γιατρών για την ομοιοπαθητική. Ο κύριος λόγος είναι η οργάνωση της εκπαίδευσης που έγινε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ακαδημίας Ομοιοπαθητικής σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρία Ομοιοπαθητικής Ιατρικής. Πιστεύω ότι σύντομα τα ομοιοπαθητικά θέματα θα πάνε ακόμα καλύτερα. Εκείνο που χρειάζεται άμεσα είναι η θεσμοθέτηση της ομοιοπαθητικής έτσι ώστε να την ασκούν ελεύθερα όσοι γιατροί θέλουν να την εκμάθουν. Δεδομένου ότι οι ασθενείς που ακολουθούν την ομοιοπαθητική στην χώρα μας είναι γύρω στις τριακόσιες με τετρακόσιες χιλιάδες, η κυβέρνηση που θα προωθήσει την υποστήριξη της πιστεύω ότι θα ωφεληθεί σημαντικά.

    Τι έχει να χάσει, τι έχει να κερδίσει η συμβατική ιατρική από την αποδοχή συνεργασίας της με την ομοιοπαθητική;

    Μόνο κέρδος και πρόοδος μπορεί να προκύψει από μια συνεργασία, από μια ώσμωση θα έλεγα ορισμένων νέων ιδεών με τις απόψεις της κατεστημένης ιατρικής. Τι έχει να φοβηθεί η Ακαδημαϊκή ιατρική από μια τέτοια συνεργασία; Τίποτα απολύτως. Τι έχει να ωφεληθεί; Πιθανόν πολλά που δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τώρα,όσο κρατιέται μακριά από τα δρώμενα μέσα στον εναλλακτικό χώρο και ιδιαίτερα στο χώρο της ομοιοπαθητικής. Όσοι γιατροί ήλθαν σε επαφή μαζί μας μόνο κέρδος απεκόμισαν και εμείς επαίνους από αυτούς για την δουλειά που έχει γίνει μέχρι σήμερα. Όχι ότι όλα είναι τέλεια, απέχουμε πολύ ακόμα από το είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια μεγάλη εισβολή γιατρών μέσα στον εκπαιδευτικό χώρο που κινούμαστε σήμερα. Ωστόσο πιστεύουμε ότι η πολιτεία, αλλά και η ηγεσία της ιατρικής θα συμπράξει και θα βοηθήσει όταν διαπιστώσει ότι δεν διακυβεύει τίποτα, αλλά αντίθετα μπορεί να ωφεληθεί σημαντικά.

    Στις εγκυκλοπαίδειες αναφέρεσθε ως ο αναμορφωτής της ομοιοπαθητικής του αιώνα μας. Υπάρχει επόμενο βήμα και ποιο θα μπορούσε να είναι για έναν κορυφαίο και καταξιωμένο επιστήμονα σαν το Γιώργο Βυθουλκα;

    Ακούγεται ίσως περίεργο, αλλά ποτέ δεν προγραμμάτισα εγώ τα βήματα που θα έκανα και που έγιναν όλα αυτά τα χρόνια. Ήταν πάντα οι «ανάγκες» που με καλούσαν είτε σε εθνικό, είτε σε διεθνές επίπεδο να συμβάλλω με τις λιγοστές δυνάμεις που διαθέτω. Εάν δεν υπάρξει η επόμενη ανάγκη, το επόμενο κάλεσμα, θα είμαι πανευτυχής να ζω στην πανέμορφη Αλόννησο όσα χρόνια ακόμα θα μου επιτρέψει ο Θεός να υπάρχω. Ωστόσο θα ήθελα να δω την ομοιοπαθητική να διδάσκεται μέσα στα Ελληνικά Πανεπιστήμια πριν πεθάνω, όχι από εμένα βέβαια, αλλά από τους μαθητές μου. Αυτό για μένα θα ήταν το μεγαλύτερο βήμα και η πιο μεγάλη επιβράβευση των αγώνων μου.

    Πιστεύετε ότι η Ελληνική πολιτεία έχει τιμήσει τον Γ. Βυθουλκα για ό,τι έχει προσφέρει, όπως έπραξαν άλλοι, και ποιες είναι οι τιμητικές διακρίσεις που τύχατε μέχρι σήμερα;

    Η Ελληνική πολιτεία μέχρι σήμερα έχει αγνοήσει το έργο μου και την προσφορά μου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αισθάνομαι δυστυχής. Υπήρξαν τόσες διακρίσεις στο εξωτερικό που σίγουρα μου έδωσαν μεγάλη χαρά, όχι μόνο για την αναγνώριση μου, αλλά κυρίως γιατί μέσα από εμένα αναγνωρίστηκε η θεραπευτική που διδάσκω και που είναι τόσο ωφέλιμη για τόσους πολλούς ανθρώπους. Για μένα ξεχωρίζει το βραβείο Right Livelihood Award που έγινε γνωστό σαν το Εναλλακτικό Βραβείο Νόμπελ που είναι από τα μεγαλύτερα διεθνή βραβεία Είναι το μόνο βραβείο που έχει υιοθετηθεί από το Σουηδικό Κοινοβούλιο και απονέμεται μέσα σε αυτό με την παρουσία του Προέδοοΐ' του Κοινοβουλίου. Δίδεται σε ανθρώπους που έχουν ήδη βοηθήσει την ανθρωπότητα να έχει μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Ακόμα ο Πρόεδρος της Ουγγαρίας με τίμησε με το Χρυσό Μετάλλιο της Ουγγρικής Δημοκρατίας. Αυτό το βραβείο με συγκίνησε ιδιαίτερα γιατί δόθηκε την ίδια μέρα σε δυο Ούγγρους Καθηγητές της Ιατρικής που είχαν ένα τεράστιο έργο βοηθείας στη χώρα τους, αλλά και στο εξωτερικό. Ένα άλλο βραβείο που είχε συναισθηματική αξία για μένα είναι αυτό που μου δόθηκε από το American Institute of Homeopathy τον αρχαιότερο Ιατρικό Σύλλογο της Αμερικής που ήταν σύλλογος ομοιοπαθητικών γιατρών. Ακολούθησαν και πολλές άλλες διακρίσεις έτσι ώστε να αναπληρώνουν αυτό που ξέχασαν να κάνουν οι κυβερνώντες την Ελλαδίτσα μας. Ας μην ξεχνάμε όμως το πολιτικό κόστος που θα είχαν τιμώντας ένα πρόσωπο που όχι μόνο ήταν έξω από το κατεστημένο, αλλά έσερνε πίσω του μια επανάσταση που αν και ήταν πολύ ειρηνική, ωστόσο εθεωρείτο πάντοτε επικίνδυνη για την καθεστηκυία τάξη. Αλλά αισθάνομαι πραγματικά ότι δεν περιμένω τίποτα και για τούτο νιώθω ελεύθερος.

    Ποια η σχέση των πολιτικών με την ομοιοπαθητική;

    Νομίζω ότι πολλοί πολιτικοί προστρέχουν στην ομοιοπαθητική και την χρησιμοποιούν λιγότερο ή περισσότερο, λίγοι όμως έχουν την λεβεντιά ή την ευκαιρία να το ομολογήσουν δημόσια.

    Ποιον προτιμάτε για μαθητή: έναν ολοκληρωμένο συμβατικό γιατρό, έναν φοιτητή ή έναν νέο γιατρό;

    Η ομοιοπαθητική είναι πολύ δύσκολη στην εκμάθηση της και γι αυτό δύσκολα μαθαίνεται από έναν μεγάλο στα χρόνια γιατρό. Ο γιατρός που ξεκινάει να μάθει την ομοιοπαθητική δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 40 ετών. Αλλά και τότε θα πρέπει να έχει μεγάλη έφεση για να αποδώσει. Οι καλύτερες ηλικίες για την εκμάθηση της είναι κάτω από τα 32 χρόνια. Χρειάζεται να υπάρχει ακόμα μεγάλος χώρος ελεύθερος στον εγκέφαλο για να συγκρατήσει όλη αυτή την γνώση που χρειάζεται ο ομοιοπαθητικός γιατρός.

    Ποια είναι η γνώμη σας για τον βελονισμό, την οοτεοπαθητική και τις άλλες εναλλακτικές.

    Ο βελονισμός είναι μια θεραπευτική που βασίζεται σε παρόμοιες αρχές όπως και η ομοιοπαθητική. Απ' ότι ξέρω είναι επίσης δύσκολος στην εκμάθηση του, αλλά μπορεί να έχει σημαντικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα σε ορισμένες παθήσεις, το ίδιο και η οστεοπαθητική ή η χειροπρακτική. Για τις άλλες δεν γνωρίζω αρκετά για να έχω άποψη. Η εντύπωση μου ωστόσο είναι ότι δεν μπορούν να θεωρηθούν σαν μια σοβαρή εναλλακτική πρόταση. Αυτός είναι ο λόγος που δεν θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των εναλλακτικών, αλλά σε μια άλλη κατηγορία παραϊατρικών ή συμπληρωματικών θεραπευτικών.

    Υπάρχει «ολοκληρωτική» υγεία μέσα σε μια άρρωστη κοινωνία; Τι μπορεί να προσμένει η κοινωνία σαν σύνολο από την ομοιοπαθητική.

    Η απάντηση είναι ότι δεν μπορεί να υπάρχει ιδανική υγεία σήμερα μέσα στις άθλιες συνθήκες που ζούμε της σωματικής και ψυχικής ρύπανσης, αλλά από την άλλη μεριά εάν δεν υπάρχουν αντίβαρα που να αντισταθμίζουν τις εκφυλιστικές τάσεις του σύγχρονου ανθρώπου, είμαστε όλοι χαμένοι εκ προοιμίου. Η ομοιοπαθητική φέρνει ένα αντιστάθμισμα στην ξέφρενη κατρακύλα του σύγχρονου ανθρώπου που επηρεάζει πολύ βαθιά την συνολική κατάσταση της υγείας του.

    Τι έχει αλλάξει στη στάση της κλασικής ιατρικής απέναντι στην ομοιοπαθητική;

    Πάρα πολλά. Σήμερα μας καλούν σε συνέδρια και τα πιο ανοιχτά και ανήσυχα πνεύματα άρχισαν να ενδιαφέρονται για την έρευνα. Πάρα πολλά περιστατικά στέλνονται στους ομοιοπαθητικούς από συναδέλφους τους, και γενικά ο ιατρικός κόσμος βλέπει με ανοχή αν όχι με συμπάθεια. Βεβαίως δεν λείπουν οι φανατικοί οι παροπιδιασμένοι ή ακόμα χειρότερα αυτοί που εργολαβικά έχουν αναλάβει την δυσφήμηση της. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν πια καμιά επίδραση στον κόσμο, αλλά και ανάμεσα στον ιατρικό χώρο θεωρούνται γραφικοί. Οι ξένοι αναγνωρίζουν ότι η πατρίδα μας βρίσκεται κάπου στην κορυφή των χωρών όσον αφορά την ποιότητα και πληρότητα της προσφερόμενης ομοιοπαθητικής (..και η αλήθεια είναι ότι αυτή η άποψη οφείλεται κατά πολύ σε σας). Θα είχαμε δίκιο να πανηγυρίζουμε για κάτι τέτοιο ή είναι μια υπερβολική και μάλλον «φιλελληνική» τοποθέτηση; Ποια είναι η πραγματικότητα; Η πατρίδα μας πράγματι βρίσκεται σε ένα πολύ καλό επίπεδο όσον αφορά τις προσφερόμενες υπηρεσίες, αλλά ακόμα μειονεκτεί σε αριθμούς γιατρών και ακόμα στην γενική αναγνώριση και αποδοχή. Σε αυτά την πρωτοπορία έχει η Γερμανία με την Αγγλία ,την Ολλανδία και το Βέλγιο να ακολουθούν. Σε αυτές τις χώρες δεν τίθεται πια θέμα αναγνωρισημότητας της ομοιοπαθητικής.

    Τα τελευταία χρόνια σας έχει απορροφήσει η Αλόννησος. Αυτό οφείλεται στο Αιγαίο, στο έργο που πραγματοποιείτε στην Ακαδημία Κλασικής Ομοιοπαθητικής ή μήπως είναι μια συνειδητή απομάκρυνση από την «πολιτισμένη κοινωνία», το θαυμαστό Ελληνικό κόσμο της υγείας και τον Ελληνικό μικρόκοσμο της ομοιοπαθητικής;

    Είναι όλα αυτά μαζί! Η Αλόννησος ήταν μια συνειδητή επιλογή που μου πήγαινε ψυχικά. Κατά βάση είμαι άτομο μοναχικό που τα βρίσκω πολύ καλά με τον εαυτό μου και τους πολύ κοντινούς μου ανθρώπους που τους αγαπώ πολύ. Επίσης με ευχαριστεί να ζω στη φύση. Ίσως γιατί αναγκάστηκα όλα αυτά τα χρόνια να μιλάω σε πολυπληθή ακροατήρια και η απομόνωση με ξεκούραζε και με ανανε'ωνε. Βασικά είμαι ένα πολύ ντροπαλό άτομο που με κουράζουν οι συναναστροφές και ιδιαίτερα οι κουβέντες χωρίς νόημα. Εάν όμως κάτι με εμπνέει μπορώ να κάνω μεγάλες παραχωρήσεις. Επίσης εδώ στην μοναξιά και την ησυχία μπορώ να συγκεντρωθώ καλύτερα και να γράψω αυτά που μένουν ακόμα και που είναι πάρα πολλά και όχι μόνο για την ομοιοπαθητική. Και μια είδηση για τους ομοιοπαθητικούς γιατρούς: μόλις τελείωσα το δέκατο τόμο της Materia Medica Viva (Ομοιοπαθητικής Φαρμακολογίας) και θα χρειαστούν άλλοι έξι για να ολοκληρωθεί το έργο. Θα μπορούσε να γίνει αυτό στην τρέλα της Αθήνας;

    Μια υπενθύμιση στους παλιούς ομοιοπαθητικούς;

    Να θυμηθούν το πάθος με το οποίο ξεκίνησαν που τους έδινε ζωή και δύναμη.


    Συνέντευξη του Γιώργου Βυθουλκα
    Από το περιοδικό Ομοιοπαθητική Ιατρική, τεύχος 30

Πλοήγηση

[0] Λίστα μηνυμάτων

[#] Επόμενη σελίδα