'Αρθρα Εσωτερισμού > Καμπαλά
Η Καμπαλα αποκατεστημένη....
Ορφέας:
....συνέχεια από το προηγούμενο....
Παρότι παρακολουθούμε την ιστορική πορεία της καμπαλιστικής ανάπτυξης, κύρια μέσα από την παρακολούθηση των σχολών των Εβραίων Καμπαλιστών, είναι χρήσιμο να υπενθυμίζουμε σε τακτά διαστήματα το ευρύτερο περιβάλλον της Ευρώπης, παρουσιάζοντας επιγραμματικά τα βήματα του δυτικού εσωτερισμού.
Η εικόνα που παρουσιάζει η ιστορική πορεία της Καμπαλιστικής παράδοσης στα στενά όρια των Εβραίων Καμπαλιστών, αποτελεί ουσιαστικά την αντανάκλαση της ευρύτερης πορείας και ιστορίας του εσωτερισμού στην Ευρώπη στα χρόνια του μεσαίωνα, σε συνάρτηση με την Αραβική επίδραση, η οποία απετέλεσε μία ακόμα γέφυρα σύνδεσης της μεσαιωνικής εποχής με την Ελληνική κλασσική αρχαιότητα και την μετέπειτα Ελληνιστική εποχή.
Ο 13ος αιώνας δίκαια θεωρείται ο πιο σημαντικός για την Ευρώπη, καθώς σηματοδοτείται από κοσμοϊστορικές αλλαγές που έφερε η εμφάνιση και η καταλυτική επίδραση προσωπικοτήτων όπως, ο Μέγας Αλβέρτος και ο μαθητής του Θωμάς ο Ακινάτης, με την καθιέρωση της λογικής του Αριστοτέλη, θεμελιώνοντας έτσι τον ορθολογισμό. Παράλληλα οι Γνωστικοί Καθαροί της νότιας Γαλλίας μαζί με τους Βογόμιλους της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, απείλησαν πολύ σοβαρά, με την ευρεία διάδοση των διδασκαλιών του Γνωστικισμού, τον αγκυλωμένο δογματισμό του παπισμού και την πατριαρχική θεοκρατία του βυζαντίου.
Είναι ο αιώνας της ραγδαίας ανάπτυξης του Τάγματος των Ναϊτών, της εμφάνισης μυστικών οργανώσεων όπως η εταιρεία Physicorum του Arnold de Villanueva, της συγγραφής και κυκλοφορίας βιβλίων καλυμμένα Ερμητικών και Αλχημικών, όπως το «Μυθιστόρημα του Ρόδου» του Guillaume de Lorraine και της διάδοσης των αποκρύφων επιστημών από διδασκάλους του εσωτερισμού, όπως του Roger Bacon. Απόρροια της εσωτεριστικής αυτής αναζωπύρωσης απετέλεσε το μνημειώδες έργο του Dante Aligieri , η Θεία Κωμωδία στις αρχές του 14ου αιώνα, μια γνωστική εφαρμογή της διδασκαλίας της Καμπαλά στα χριστιανικά μυστήρια σύμφωνα με τον Elifas Levi.
....συνεχίζεται....
Ορφέας:
....συνέχεια από το προηγούμενο....
Ο 13ος αιώνας είναι ακόμα η αφετηρία του βορειοευρωπαϊκού μυστικισμού με την πρώιμη εμφάνιση του μεγάλου «Μυστικού» της Γερμανίας, Meister Eckart. Η βυζαντινή επιρροή στην Γερμανία, ως συνέπεια του γάμου της ανιψιάς του βυζαντινού αυτοκράτορα Τσιμισκή με τον αυτοκράτορα των Γερμανών Όθωνα, κατά τα τέλη του 10ου αιώνα, έδινε τώρα τους καρπούς της.
Μαζί όμως με την μύηση των βορειοευρωπαίων στον Ελληνικό πολιτισμό, η Γερμανία γνώρισε και την έκσταση του μυστικισμού που ξεκίνησε ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ανύψωσε ο Συμεών ο νέος θεολόγος , σύγχρονος της πριγκίπισσας Θεανώς και κορυφώθηκε κατά τα τέλη του 13ου αιώνα καταλήγοντας αμέσως μετά στο ησυχαστικό κίνημα.
Επίσης η δυτική Ευρώπη με τις σταυροφορίες, αλλά και με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους το 1204, άνοιξε τους δρόμους για εισροή στη δύση των πρόδρομων Ελλήνων διδασκάλων και διδασκαλιών που προετοίμασαν την αναγέννηση.
Η γνωριμία με τις εσωτερικές διδασκαλίες του Μιχαήλ Ψελλού και στη συνέχεια η επαφή των σταυροφόρων με τον Αραβικό πολιτισμό, τον συντηρητή και μεταλαμπαδευτή του κλασσικού Ελληνικού πολιτισμού, έφερε την ανάταση στη δύση.
Ο δυτικός εσωτερισμός ξαναβρήκε στον Ελληνικό πανθεϊσμό την φυσική του μητέρα και γαλουχούμενος με τον ιερό λόγο του Ορφέα, με τα απόρρητα της γεωμετρίας του Πυθαγόρα, με τους φυσικούς φιλοσόφους και τον Πλάτωνα, με τους Στωικούς και τους θεουργούς νεοπλατωνικούς, αλλά και με τους Αλεξανδρινούς Αλχημιστές και Γνωστικούς, ανδρώθηκε και γονιμοποίησε την Δύση με την Σοφία των εσωτερικών επιστημών, αναγεννώντας τον αυθεντικό Ροδοσταυρισμό.
....συνεχίζεται....
Ορφέας:
....συνέχεια από το προηγούμενο....
Μέσα σε αυτό το πλέγμα διάχυσης και ευρείας διάδοσης των εσωτερικών παραδόσεων, όπως αυτές έφτασαν και επηρέασαν την πρώιμη μυστικιστική και γνωστική φιλοσοφική σκέψη των Ισπανών Καμπαλιστών, αναπτύχθηκε το Ζοχάρ. Στην μικρή πόλη Γκουανταλαχάρα κοντά στην Μαδρίτη, οι αδελφοί Ισαάκ και Μέιρ Σαχούλα μαζί με τον Μωυσή της Λεόν, έβαζαν τις βάσεις για το ξακουστό έργο του Ζοχάρ, δύο δεκαετίες προτού εκπνεύσει ο 13ος αιώνας. Ένας ακόμα εξέχων Καμπαλιστής, φαίνεται πως επηρέασε την σύνθεση του Ζοχάρ, ο μαθητής του Αβραάμ Αμπουλάφια, ο Ιωσήφ Τζικατίλλια, στενός φίλος του Μωυσή της Λεόν.
Το κατ’ εξοχή Καμπαλιστικό μέρος του Ζοχάρ, αποτελείται από την «Ιντρα Ραμπά» (την Μεγάλη Συνάθροιση), όπου περιγράφεται η συγκέντρωση του σοφού διδασκάλου Συμεών Μπεν Γιοχάι και των συντρόφων του, στην οποία αναπτύσσονται τα βαθύτερα μυστήρια και προσεγγίζεται η έννοια του πρωταρχικού ανθρώπου. Είναι ένα καθαρό καμπαλιστικό κείμενο με ικανοποιητική εμβάθυνση και αξιοθαύμαστη δομή. Ίσως είναι το σπουδαιότερο μέρος του Ζοχάρ και αυτό που το έκανε τόσο ξακουστό. «Η Μεγάλη Συνάθροιση», συνοδευόμενη από την «Μικρή Συνάθροιση», ένα έργο με τα τελευταία λόγια του Συμεών Μπεν Γιοχάι και με περιγραφή του θανάτου του, μαζί με την «Κεφαλή της Ακαδημίας», όπου περιγράφεται ένα ενορατικό ταξίδι του ιεροδιδασκάλου και των συντρόφων του στην Εδέμ και με το έργο «Ίντρα ντε βέι Μασκενά", όπου έχουν καταγραφεί οι ασκήσεις που δίδαξε ο διδάσκαλος, αποτελούν το τρίπτυχο όπου παρατίθεται η διδασκαλία του σοφού Καμπαλιστή Συμεών Μπεν Γιοχάι, ένα πρόσωπο πιθανότατα φανταστικό.
Από το σύνολο των έργων που απαρτίζουν το Ζοχάρ, δεν λείπουν απόκρυφα κείμενα, όπως το «Σιφρά Τζιενουτά», κείμενα για τα μυστήρια της προσευχής, όπως το «Χεϊχαλότ», ερμηνευτικά κείμενα της Τορά, όπως «τα Μυστικά της Τορά» και «Εσωτερικό Μιντράς» ή ακόμα και κείμενα χειρομαντίας, όπως το «Μυστικό των Μυστικών».
Σε πολλά κείμενα του Ζοχάρ, γίνεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η Εβραϊκή βίβλος Καμπαλιστικά και αν φαίνεται να υπάρχει μια κάποια αντιστοιχία της Καμπάλα με το βιβλίο της Γένεσης, δείχνεται πολύ τραβηγμένη η επιχειρούμενη προσπάθεια να ερμηνευθούν Καμπαλιστικά τα υπόλοιπα βιβλία της Εβραϊκής βίβλου.
Το Ζοχάρ στο σύνολό του έφτασε και τις 2.000 σελίδες σε μια έκδοση του 16ου αιώνα, τότε που κυκλοφόρησε και μια υπερβολική φήμη ότι, το τεραστίων διαστάσεων Ζοχάρ, δεν ήταν παρά μέρος από ένα αρχαίο Ζοχάρ, που το μέγεθός του αποτελούνταν από σαράντα φορτία καμήλας.
....συνεχίζεται....
Ορφέας:
....συνέχεια από το προηγούμενο....
Το Ζοχάρ κυκλοφόρησε ανώνυμα και με πρόθεση να παρουσιασθεί σαν ένα παλαιό Ραβινικό κείμενο, γραμμένο δήθεν στην Παλαιστίνη, σύγχρονο με το Ταλμούδ, κερδίζοντας έτσι τον σεβασμό, την αποδοχή και την αποφυγή αρνητικών κριτικών από τους Εβραίους. Τα κείμενά του, ενώ αποκρύπτουν επιμελώς να αναφερθούν σε πηγές από όπου αποδεδειγμένα αντλούν το μεγαλύτερο μέρος του υλικού των, από την άλλη παραθέτουν πληθώρα δήθεν αρχαίων βιβλίων, τα οποία όπως απέδειξε η ενδελεχής επιστημονική έρευνα, αποδείχθηκαν στο σύνολό τους ανύπαρκτα.
Σε πολλά σημεία στο Ζοχάρ θα βρούμε αναφορές για «τα Σιφρά Καντμαέι» («τα Αρχαία Βιβλία»), αλλά και παράθεση ανύπαρκτων τίτλων όπως, «Σιφρά ντε Άνταμ», «Σιφρά ντε Χενόχ», «Σιφρά ντε Σολμό Μαλκά» κλπ, ή παράθεση κάποιων βιβλίων της μυστικιστικής «Μισνά», τα οποία υποτίθεται έρχονταν σε αντίθεση με την γνωστή Μισνά. Δεν λείπουν βέβαια και οι αναφορές για κάποια φανταστικά έργα μαγείας όπως, «Σιφρά ντε Ασμεντάι», «Σιφρά ντε Χοχμετά ντι Βενέι Κέντεμ» («Βιβλίο Σοφίας των Γιών της Ανατολής») και το «Σιφρά ντε Ασμεντάι Ζαϊνί Χαρσίν ντε Κασντιέλ καντμαάχ» («Διάφορα Είδη Μαγείας στο Αρχαίο Κασντιέλ») ή για βιβλία μυστηρίων των γραμμάτων, όπως το «Ατβάν Γκεφιλίν» («Τα χαραγμένα Γράμματα»).
Όπως γράφει ο Gershom Sholem στο βιβλίο του, «Θεματολογία της Καββάλα», «σε ότι αφορά το θέμα των πηγών του Ζοχάρ, θα πρέπει να κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε εκείνες που αναφέρονται στο κείμενο και στις πραγματικές που υπονοούνται έμμεσα και με πολύ γενικό τρόπο. Οι πηγές του πρώτου είδους είναι φανταστικά κείμενα που δεν υπήρξαν ποτέ και σε αντίθεση με αυτήν την φανταστική βιβλιογραφία, που προβάλλεται με κάθε τρόπο προκειμένου να στηριχτεί η σχετική επιχειρηματολογία, οι πραγματικές φιλολογικές πηγές του Ζοχάρ, κρύβονται από τον συντάκτη του με κάθε επιμέλεια».
....συνεχίζεται....
Ορφέας:
....συνέχεια από το προηγούμενο....
Η έρευνα που έχει γίνει στα κείμενα του Ζοχάρ, έχει δείξει ότι, εκτός από τα ιερά βιβλία του Εβραϊσμού, τα Μιντρασείμ, την Τορά, το Ταλμούδ τα οποία είναι της παλαιάς εποχής, κάθε άλλη αναφορά, είτε θεοσοφική είτε γνωστική είτε Καμπαλιστική, έχει σαν βάση της κατά κανόνα βιβλία του 13ου αιώνα και σπανιότερα αναφέρεται καλυμμένα σε προγενέστερους Καμπαλιστές και σχολιαστές της βίβλου, όπως οι αλληγορικοί σχολιαστές του Μαϊμονίδη και τα σχόλια του Ναχμανίδη πάνω στην Τορά. Ειδικότερα για τα πρότερα Καμπαλιστικά έργα, διαφαίνεται η επιρροή στο Ζοχάρ του Σεφέρ Γετζιρά, του Σεφέρ Χα Μπαχίρ, όπως και η επιρροή από τα κείμενα των γερμανών μυστικιστών.
Αυτές όμως που διακρίνονται με μεγάλη σαφήνεια, είναι οι τάσεις των Γνωστικιστών της Καστίλλης και οι Καμπαλιστικές ερμηνείες του Ιωσήφ Τζικαντίλια (Joseph Gikatilla). Ο συντάκτης του Ζοχάρ, παρότι σε πολλά σημεία προσπαθεί να το παρουσιάσει ως κείμενο της εποχής των Εβραίων της Παλαιστίνης των Ελληνιστικών χρόνων, οι περιγραφές που κάνει προδίδουν την εποχή του, γιατί περιλαμβάνουν γεγονότα της εποχής των σταυροφοριών.
«Η προσπάθεια διασύνδεσης του λειτουργικού τυπικού με την περίοδο των «Ταναείμ», είναι επιφανειακή και σχεδόν αφελής», γράφει ο Gershom Sholem. Προσπαθώντας ο συντάκτης του Ζοχάρ να περιγράψει το περιβάλλον των παλαιών χρόνων, αποκαλύπτεται με σαφήνεια, καθώς περιγράφει άμεσα την κοινωνική κατάσταση των Εβραϊκών κοινοτήτων του 13ου αιώνα. Ο χρόνος συγγραφής του Ζοχάρ προδίδεται από τα ίδια του τα κείμενα καθώς σε αρκετά σημεία αναφέρει πόσα χρόνια έχουν απομείνει μέχρι την εποχή της Λύτρωσης των Εβραίων, η οποία στους Εβραϊκούς κύκλους προσδιοριζόταν ότι θα άρχιζε στην αρχή του 14ου αιώνα.
Φυσικά υπάρχει και η μαρτυρία του Ιωσήφ της Άκρας, ο οποίος μας πληροφορεί ότι το Ζοχάρ δημοσιεύτηκε τμηματικά από τον Μωυσή της Λεόν, μετά την συνάντησή τους που έγινε 14 χρόνια πριν το τέλος του 13ου αιώνα. Η συγκριτική άλλων έργων του Μωυσή της Λεόν και του Ζοχάρ, φανερώνει ότι το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος του είναι δικό του έργο το οποίο γράφτηκε τμηματικά τα τελευταία 15 χρόνια του 13ου αιώνα, ενώ κάποια δευτερεύοντα κείμενα, πιθανολογείται ότι ανήκουν σε μαθητές του.
....συνεχίζεται....
Πλοήγηση
[0] Λίστα μηνυμάτων
[#] Επόμενη σελίδα
Μετάβαση στην πλήρη έκδοση